عباس جوادی – به گزارش خبرگزاری فارس زبان اول و یا مادری 67 در صد مردم تهران فارسی است . بقیه اهالی تهران ترکی آذری، عربی، کردی و غیره را زبان اولیه خود میدانند. آمار دقیقی در باره تعداد اهالی ترکی زبان تهران در دست ما نیست. یک بررسی اخیر فرانسوی میگوید زبان مادری 23 در صد مردم ایران ترکی آذری است. تعداد جمعیت کل تهران تقریبا 12 میلیون نفر (1390) است. با این حساب میتوان حدس زد که زبان اصلی و یا مادری تقریبا دو میلیون و ششصد هزار نفر از اهالی تهران ترکی آذری است. جمعیت کل تبریز حدود یک میلیون و هفتصد هزار نفر است. با قبول اینکه زبان اصلی اکثریت بزرگ مردم تبریز ترکی آذری است میتوان گفت که تهران در میان شهر های ایران دارای بیشترین تعداد جمعیت ترکی زبان ایران است.

به طور مشابه: جمعیت کل شهر استانبول حدودا 13 میلیون نفر است. طبق بررسی اخیر یکی از موسسات تحقیقاتی ترکیه، زبان مادری و یا اصلی 13.7 درصد اهالی استانبول یعنی یک میلیون و 900 هزار نفر کُردی است. جمعیت بزرگترین شهر مناطق کُرد نشین ترکیه یعنی دیاربکر یک میلیون و 700 هزار نفر است. یعنی شهر استانبول مرکز تجمع بیشترین تعداد کُرد زبان های ترکیه است.

این تنها گوشه ای از نتایج کوچ های مستمر قومی و گروه های زبانی در کشور های ماست که به ترکیب قومی و زبانی شهر ها و استان های مختلف تاثیر بنیادین گذاشته است.

اما از نظر جامعه شناسی باید یک نکته مهم را نیز از نظر دور نداشت: بیش از نیمی از جمعیت تهران در دو نسل اخیر به تهران کوچ کرده اند. این موضوع در مورد استانبول هم صادق است. چه در تهران وچه در استانبول همیشه افراد نسل اول که کوچ میکنند هنوز زبان «اصلی» و یا مادری خود را بعنوان زبان اول در محیط شخصی و خانوادگی به کار میبرند. در نسل دوم درجه استفاده از زبان مادری کمتر میشود و در نسل سوم غالبا اگرچه اشخاص ترکی آذری (در تهران) ویا کردی (در استانبول) را هنوز «زبان مادری» خود مینامند اما استفاده آنها از زبان رسمی کشور که زبان اکثریت شهر هم هست به مراتب بیشتر، راحت تر و روان تر از زبان مادری شان است. تسلط کوچ کنندگان بر زبان مادری معمولا بعد از سه نسل به نفع زبان رسمی و به ضرر زبان اصلی والدین و اجداد تغییر مییابد. در نسل های بعدی دیگربه سختی میتوان هنوز از ترکی آذری (در تهران) و یا کردی (در استانبول) بعنوان «زبان مادری» این گروه ها سخن گفت.

طبیعتا آنچه که این روند استحاله را شدت میبخشد، صرف نطر از رسمیت فارسي در ایران و ترکی در ترکیه، محیط شهر (تهران و استانبول) واکثریت داشتن زبانی به غیر از زبان مادری اين گروه ها در اين دو شهر و همچنین محدودیت استفاده از زبان «در اصل مادری» آنها در رسانه هاست.

وابسته به اشخاص، خانواده ها، سطح تحصیل و آمیزش افراد با محیط زبانی فارسي در تهران و تركي در استانبول، سرعت تغيير زبان مادری فرزندان و نوادگان کوچیان نیز متفاوت است اما بالاخره بعد از دو سه نسل زبان اول و اصلی همه آنها تغيير ميكند.

دسته‌ها:زبان و ادبیات

برچسب‌ها:انتخابی