With Aitmatov Munich 1992?

این عکس قدیمی مرا بیاد ایام جوانی ام انداخت. بنظرم سال 1991 و یا 1992 در مونیخ بود. در دعوتی خصوصی که به مناسبت سفر نویسنده معروف شوروی آنوقت چینگیز آیتماتوف داده شده بود. براى معرفى رمان جديدش «يك روز برابر با يك قرن» به آلمان آمده بود. برو و بيائى هم داشت. آلمانی ها هم به ایشان خیلی احترام میگذاشتند.

اما من هیچ وقت یادم نمیاید که چندان مسحور و شیفته آثار آیتمانوف قرار گرفته باشم – نه رمان فوق الذکر ش و نه «جمیله»

موضوع محوری «یک روز برابر با یک قرن» بر سر اندیشه، طرز فکر و زندگی «مانقورد» است، مانقورد و یا مانقورت بمعنای غلام و برده ای است که با صداقت و ازخودگذشتگی نوکری ارباب اش را میکند و حتی تبدیل به بخشی از خود ارباب میشود. سیاسی ها این را با رمان آیتماتوف تعمیم داده یا بنفع تفکر کمونیستی شوروی در مقابل امپریالیسم غرب و یا بعنوان اندیشه ناسیونالیسم ملل کوچک در مقابل ملل بزرگ عنوان میکردند و با آن کسانی را که از تبار، طایفه و نژاد یا ملت و دین و مذهب خود رویگردان شده بیشتر تحت تاثیر فرهنگ و زبان و طرز تفکر قوم و ملت و کشور دیگری قرار میگرفتند تنقید مینمودند.

با این موجی که «چینگیز آغا» در ادبیات و با این رمان شروع کرد یک مدت این جریان رواج یافت که هر چه را که متعلق به قوم و تبار و کشور و ملت ما نیست باید رد کرد و اگر کسی تحت تاثير اینها باشد خودفروخته و یا مانقورد است. اندیشه مانقورد اصولا مبتنی بر زندگی ایلاتی و قبیله ای است. اما آیتماتوف نمونه یک نویسنده خوب شوروی بود با همه بوروکراسی و ادغام دولت در هنر و ادبیات.

ایشان را همیشه بعنوان نمونه برجسته نویسنده و روشنفکر شوروی غیر روس نشان میدادند، بخصوص که از فیرغیزستان بود یعنی یک جمعیت بسیار سنتی با تاثیر قدرتمند عادات و سنن سابق زندگی قبیله ای و دین اسلامی که ملایم و تا حد زیادی کمرنگ است. رمان «جمیله» او هم تبلیغ «آزادی زن» از قید و بند جامعه ای فوق العاده سنتی و حتی قبیله ای از ديدگاهى بيشتر شوروی و مارکسیستی است.

آیتماتوف کودکی و جوانی اش را در تالاس قیرغیزستان یعنی در مناطق روستائی گذرانده و میگویند قیرغیزی اش بسیار خوب و نمونه بود اما بعد از نوجوانی اکثرا در مسکو و یا اروپا بوده. اکثر رمان هایش را هم به روسی نوشته. او عضو فعال حزب کمونیست و اتحادیه نویسندگان و مدتی نویسنده روزنامه «پراودا» هم بود. خودش میگفت دوست نزدیک گورباچوف بوده است. در زمان او سفیر شوروی (و سپس سفیر قیرغیزستان) در اتحادیه اروپا و ناتو شد و از آن وقت ببعد اصولا در اروپا زندگی نمود. «نیو یورک تایمز» او را بعنوان «نویسنده ای کمونیست» معرفی کرد که آثارش «افکار عمومی را با مردم دوردست جمهوری شوروی قیرغیزستان آشنا کرد.»

چینگیز آیتماتوف در سنال 2008 در سن 79 سالگی در نورنبرگ آلمان بدرود حیات گفت.

دسته‌ها:خودمانی

برچسب‌ها:چینگیز آیتماتوف