رئیس جمهوری ترکیه رجب طیب اردوغان میخواهد آموزش عثمانی یعنی نوع ترکی  پیش از جمهوری را که زیاد تحت تاثیر عربی و فارسی بود و از سال های 1000 تا تاسیس جمهوری ترکیه در سال 1923 و لغو الفبای عثمانی اعتبار داشت و از شعر و ادبیات و علوم و سیاحتنامه ها و مکتوبات رسمی و دولتی همه چیز به آن «زبان» و الفبا و املا بود، در مدارس ترکیه اجباری کند.

امروز بیش از 98 در صد ترک ها آثار عثمانی را نمیتوانند بخوانند. اکثریت آنها حتی اگر آثار شعرائی مثل توفیق فکرت (100 سال پیش) و یا حتی سخنرانی های آتاترک را بخوانند زیاد متوجه معنای آن نمیشوند.

تغییر اجباری الفبا و املا در سال های 1930، قبول الفبا و املاى لاتين و باصطلاح «پاكسازى» تركى عثمانى از واژگان و اصطلاحات «غير تركى» و طرد و ترک باصطلاح «زبان»، املا و خط عثمانی (یعنی ترکی قدیم) بنظر بنده دلیل اصلی این بیسوادی است.

عثمانی چیزی جز ترکی نیست اما متاثر از عربی و فارسی است. اینهمه مخالفت با عثمانی چیست؟ بسیاری ها که با این پیشنهاد مخالفت میکنند تا کنون یک متن عثمانی ندیده اند. بسیاری ها اصلا از برنامه دولت ترکیه در مورد تدریس متون عثمانی اطلاع کافی ندارند و صرفا چون مخالف آقای اردوغان هستند، با این طرح هم مخالفت میکنند.

زبان اهالی تبریز طبق سیاحتنامه اولیا چلبی (حدود 1650)، از کتاب سیاحتنامه اولیا چلبی به ترکی عثمانی، 1314 استانبول

خیلی ها در مخالفت و بعضی ها در مخالفت دربست و بی شک و شبهه با این برنامه دولت آقای اردوغان نظر نوشته اند. اما مهم نیست. بنظر شخصی من در این کار برنامه آقای ارد.غان اشتباه نیست – بر عکس، درست است.

اولا باید واقعا دید دولت ترکیه چه میخواهد بکند؟ کسی نمیخواهد الفبای لاتین را لغو کند. فقط میخواهند الفبا و املای عثمانی (یعنی عربی-فارسی) را به دانش آموزان یاد بدهند چونکه هر چه ادبیات ترکیه در این هزار سال (قبل از جمهوری) تولید کرده و ارتباط آنها با ادبیات دو زبان اصلی که به ترکی تاثیر کرده اند یعنی عربی و فارسی، به این خط است و نه به لاتین که الفبا و املای امروزی ترکیه است. این مثل آن است که فردا در ایران کسی، رژیمی الفبای مارا لاتین کند و بعد از مدتی کسی بیاید و بگوید باشد، اما دانش آموزان ایرانی باید بتوانند حافظ و خیام و نظامی را در اصلش یعنی با همان الفبای فارسی بخوانند. این، نه تنها چیز بدی نیست بلکه چیزی لازم است. مثل این است که در دانشگاه های آلمان و حتی بعضی مدارس آن لاتین میخوانند. بنده خودم شش سال در دانشگاه های آلمان لاتین خواندم. چرا، چونکه با لاتین (و یونانی) شما زبان های اروپائی را بهتر میفهمید.

این حمله ها به اردوغان طوری که من حس میکنم بیش از آنکه از نظر علمی، زبانشناسی و یا آموزشی مستدل باشند، سیاسی هستند. ممکن است اشکالاتی که از نظر سیاسی به اردوغان میگیرند درست باشد. بنظر شخصی بنده خیلی از این انتقادات هم بیجا نیستند. مخصوصا سبك گفتار و رفتار متكبرانه او در مقابل منتقدانش اغلب باعث شرمندگى دولتش ميشود. اما موضوعات مختلف را نباید مخلوط کرد و تر را هم با خشک سوزانید.

یک علت بیسوادی ترک ها و آذربایجانی های قفقاز از نظر ادبیات و زبان گذشته شان هم بنظر بنده همین بی اطلاعی از زبان و ادبیات گذشته شان و نداشتن سواد فارسی و عربی است.

—————————-

از فیس بوک:

SA
البته نحوه بیان و نوع حمله تحقیر آمیز اردوغان به مخالفان این طرح، بسیار زننده هست که البته این روش برخورد معمول اردوغان در همه چیز هست که مخالفین رو تحقیر میکنه. اما حرفتون درسته آموزش حروف عربی در مدارس در ترکیه کار مثبت و درستی هست. باعث میشه نسل جدید با کتیبه ها و متون روی دیوار مساجد و یا نسخ خطی ارتباط برقرار کنه. فقط من یک قسمت حرفتون رو متوجه نشدم. اینکه گفتین نسل امروز ترکیه قادر به خواندن متون 100 سال پیش نیست. مگه نسل امروز ترکیه قراره متون 100 سال پیش رو از روی چاپ 100 سال پیش بخونه؟ تمام اون متون با حروف و الفبای جدید، تجدید چاپ شدند و در دسترس عموم هستند و مشکلی در خواندنشون نباید باشه. می مونه اینکه بعضی کلمات یا بعضی ترکیبات دیگه منسوخ شده و استفاده نمیشه که این هم در مورد همه زبانها صادق هست. مثلا خود ما همین الان متنهای نوشته شده در دوره قاجار رو که پر از لغات و ترکیبات سنگین و پرتکلف عمدتا عربی هستند رو بسختی می خونیم

Abbas Djavadi
نه، لغات و اصطلاحات را باصطلاح «اوزتوركجه» كرده اند يعنى پاكسازى تركى كرده اند. ٧٠-٨٠ در صد واژگان و اصطلاحات را عوض كردند. بجاى ملت اولوس، بجاى مكتب اوكول. يك داستان رجائى زاده و يا سخنرانى آتاترك را بخط امروز لانتين بنويسيد و به ادم هاى زير ٦٠ سال بدهيد بدون فرهنگ لغات نميفهمند

SA
متوچهم . خب همین اتفاق برای ما هم افتاده بجای طلبه میگیم دانشجو، بجای فکولته می گیم دانشکده، یا از ترکیباتی مانند ضیق النفس، کان ما کان، کان لم یکن و … استفاده نمی کنیم. اصلا تمام کار فرهنگستان زبان فارسی در این 70، 80 سال کلمه سازی بوده که بعضی هاشون مثل هواپیما بجای طیاره، جا افتاده و بعضی جا نیوفتاده. نامه های عصر قجری رو دانشگاه خونده های ما هم نمیتونند بخونند چه رسد یه مردم عادی.

Abbas Djavadi
كار فرهنگستان ما خيلى سطحى تر و جزئى تر بوده و بخصوص به الفبا هم دست نزده اند. ما امروزه هنوز نه فقط شعر ملك الشعراء بهار و آثار دهخدا بلكه حافظ و فردوسى را هم ميفهميم
البته بحث بر سر اختراعات جديد مثل هواپيما و تلفن نيست

Abbas Djavadi
اگر دوست ترك داريد يك غزل فضولى و يا نفعى به او بدهيد (حتى با حروف لاتين – كه البته مسخره است) و بگذاريد با صداى بلند بخواند و بگويد چقدرش را فهميد و اصلا فهميد ليلى بالاخره مرد بود يا زن؟ اين فاجعه است!

دسته‌ها:ترکیه، جمهوری آذربایجان و آسیای میانه, زبان و ادبیات

برچسب‌ها:اردوغان, ترکیه, عثمانی