کارمندان اداره گذرنامه قرقیزستان میگویند در 10 ماه اخیر 38000 نفر ازشهروندان این کشور تقاضانامه نوشته خواستار تغییر نام های رسمی شان شده اند تا این نام ها در نوشتن و خواندن به روسی نزدیک تر باشند. ظاهر این تغییرات جزئی است. یک مرد قرقیز آخر نام خانوادگی اش را از «-اوولو» (پسر فلانی) که بعد از انقراض اتحاد شوروی در این جمهوری نو استقلال رایج شده بود، به «اوف و یا «-یف» روسی عوض میکند. یک زن قرقیز هم مثلا از پسوند نام خانوادگی اش را از «-قیزی» قرقیزی به «-اووا»ی روسی تغییر میدهد.

هر سال همین طور است. تعداد کسانی که خواهان تغییر نامشان هستند از 36 هزار در سال گذشاه به 38 هزار در ده ماه سال جاری افزایش یافته است.

در آسیای میانه مردم  به نام های روسی شده با پسوند -اوف و -اووا برمیگردند. ظاهرا دلیل اصلی این روند نه افزایش محبوبیت روسیه بلکه راحتی در زندگی روزمره مانند سهولت در سفر به روسیه، کسب اقامت و کار در آنجا و ادامه روابط اقتصادی دوره شوروی است.

اکثر کسانی که دست به تغییر نام خود زده اند گفته اند که علت اصلی این کار آسان تر کردن رفت و آمد به روسیه  و گرفتن آسان ترمدارک و اجازه اقامت و کار در آنجاست.

تا سقوط اتحاد شوروی اتباع این کشور معمولا یک نام، یک نام پدری و یک نام خانوادگی داشتند مانند بوریس آنتونویچ مدودوف و یا حسن رمضانوویچ احمدوف (یعنی بوریس فرزند آنتون مدودوف، و یا حسن فرزند رمضان احمدوف). حتی برای آسان تر کردن تلفظ نام ها به روسی اصوات و حروف مخصوص مانند «اَ»، «غ» و یا «ح» (مثلا در تلفظ  «احمد» که در روسی نیستند تبدیل به آواهای نزدیک روسی شده همچون «آخمِد» خوانده و حتی نوشته شدند.

این در مورد اکثریت بزرگ اتباع شوروی صدق میکرد.  اما بعد از سقوط شوروی و استقلال پانزده جمهوری شوروی، موج ناسیونالیسم در این جمهوری ها  و حتی در داخل هرکدام از این کشور های نواستقلال یعنی بین گروه های مختلف قومی آنها بالا گرفت. تحت تاثیر این موج سیاسی، بازگشت به نام های باصطلاح «ملی» و باستانی «مُد» شد. خیلی ها پسوند های -اوف و -اووا را رسما و یا اقلا در عمل از نام خانوادگی خود لغو کردند. از قرقیزستان و قزاقستان تا آذربایجان، «عالی آخمدوویچ خوسینوف» و «قالیما سولطانوونا علییوا» تبدیل به «عَلی حسین (و یا علی حسین اوغلی و یا حسین زاده)» و «حلیمه علی قیزی» شد. -ویچ و -اوونا (بمعنی پسر و یا دختر فلان کس) هم کاملا لغو گردید.

بنظر میرسد حالا بخصوص بعد از فروکش کردن انتظارات مردم از دوره استقلال و احتیاج همچنان زیاد این کشور ها به روابط اقتصادی و تجاری با روسیه و همچنین فعالیت های مشترک در حوزه های امنیت و انرژی و یا حتی کار در بازارها و کار های ساختمانی روسیه، اتباع این کشور ها به نام های قبلی با آهنگ و تلفظ روسی و پسوند های -اوف و اووا باز میگردند. بخصوص در شرایط شدت گرفتن افراط گری اسلامی و شهرت منفی که جریانات تروریستی مانند «داعش» و «حزب التحریر اوزبکستان» و گروه های اسلامی چچن چه در داخل شوروی سابق و چه خارج از آن بوجود آورده است، آنها نمیخواهند با نام های اسلامی و سنتی  خود از مرز ها ی روسیه بگذرند و یا تقاضای اقامت و کار بدهند.

حتی انگیزه های عملی و کمتر سیاسی هم با عث این «مُد» جدید شده است. به گفته بعضی ازآنها «وقتی روس ها و دیگر مردم شوروی سابق نام شما را در گذرنامه تان همچون «علی تقی» با حروف و طرز تلفظ های ناآشنا میخوانند، اولا نمیدانند این را چطور تلفظ کند، ثانیا نمیفهمند کدامش نام و کدامش نام خانوادگی است و بالاخره مشکوک میشوند که نکند این هم از آن افراطگرایان اسلامی است…» (توضیحات بیشتر در این لینک به انگلیسی)

یک زمانی در تاجیکستان هم مردم نام های خودشان را که تقریبا همگی با پسوند های -اوف و -ویچ تمام میشدند عوض کردند. «احمدوف» شد «احمدی» و یا «احمد زاده». حتی خود رئیس جمهوری «امامعلی شریفوویچ رحمانوف» (یعنی اگر از روسی ترجمه کنیم: «امامعلی پسر شریف رحمان زاده») نامش را کرد: امامعلی رحمان (بدون -اوف و بدون «شریفوویچ»). وطبیعتا کارمندان دولت و اعضای پارلمان هم به تبعیت از رئیس جمهوری ناچاربه پیروی از او شدند.

اما حالا تمایل کلی در آسیای میانه ظاهرا عوض شده است. مثلا در قرقیزستان و تاجیکستان هر ماه تعداد بیشتری از مردم و بخصوص کارگرانی که در روسیه و یا در ارتباط با این کشور کار میکنند به دفاتر ثبت احوال مراجعه کرده میخواهند نام قبلی خود را باز پس بگیرند.

-اوف ها و -اووا ها در حال بازگشت  هستند. این تمایل ظاهرا در دو و یا سه کشور تاجیکستان، قرقیزستان و اوزبکستان قوی تر از ترکمنستان، قزاقستان و آذربایجان است. احتمالا علت اصلی این فرق آن است که درجه نزدیکی و وابستگی اقتصادی شان به روسیه کمتر از سه کشور نخست است.

——————————–

این دو مقاله انگلیسی هم در این مورد است و نمونه های مشخص میدهد:

قرقیزها علاقه بیشتری به نامهای روسی شده نشان میدهند

نارضایتی حکومت تاجیکستان از بازگشت «اوف» ها در نام های خانوادگی تاجیکان

دسته‌ها:یادداشت, ترکیه، جمهوری آذربایجان و آسیای میانه

برچسب‌ها:قرقیزستان, نام ها, اوزبکستان, تاجیکستان, روسیه