پرسشی از روی کنجکاوی عباس جوادی – همان طور که بسیاری از زبان های باستانی مرده و جای خود را به زبان های دیگر داده اند، روزی هم خواهد رسید که بسیاری از زبان های زنده کنونی از بین رفته… به خواندن ادامه دهید ›
سرگذشت زبان ها
منابع و تعاریف
اطلسهای تاریخی زیادند. اطلسهای تاریخی که ایران و منطقه خاورمیانه همراه با آسیای میانه، آسیای صغیر، میانرودان، حوزه مدیترانه و منطقه خلیج فارس را نشان دهند هم کم نیستند. اما متاسفانه اطلسهای تاریخ زبانها فوق العاده کم هستند. در بعضی… به خواندن ادامه دهید ›
مهاجرت و کوچندگی
وقتی از کوچ غالبا خرابیآور هونها، آلانها و آوارها به سوی اروپا و یا ترکها به ایران و آسیای صغیر سخن میرود، اغلب تصور میکنیم که این قبیل جریانات رخدادهایی در جوامعی بودند که به طور آرام در حال زندگی… به خواندن ادامه دهید ›
هند و اروپائی ها و دیگران
امروزه گمانه زنی بسیاری از دانشمندان رشته های مرتبط با تاریخ زبان ها بر آن است که چون سرچشمه پیدایش «انسان هوشمند» حدودا دویست هزار سال پیش یکی بوده و آن هم احتمالا در شاخ آفریقا آغاز شده و از… به خواندن ادامه دهید ›
۹۰۰۰ سال قبل از میلاد
احتمال میرود که از ۹۰۰۰ سال قبل از میلاد یعنی حدود ۱۱ هزار سال پیش نشانههای گروههای زبانی مختلف به وجود آمده بود. در منطقه مورد بحث ما (نقشه بالا) که مکان کوچ «انسان خردمند» از آفریقا به آسیا و… به خواندن ادامه دهید ›
۲۷۵۰–۲۲۵۰ قبل از میلاد
۶۲۵۰ سال بعد، یعنی حدود ۸۰۰۰ و اندی سال پیش تغییرات مهمی در این تصویر بوجود آمده بود که اگر با معیار محدود زبانهای معاصر به این تغییرات نگاه کنیم، شاید چندان پر اهمیت جلوه نکنند چرا که هنوز هم… به خواندن ادامه دهید ›
اولین آریائی ها، اولین ترک ها
اجداد باستانی ایرانیان و ترک ها اقلا سه تا چهار هزار سال پیش، کم و بیش از یک منطقه: اوراسیای غربی، یعنی منطقه ای از کوهستان های آلتای در سیبری جنوبی و مغولستان کنونی تا شمال شرق و شمال دریای… به خواندن ادامه دهید ›
آغاز ایران و زبان های ایرانی
کوچها و مهاجرت همه قبایل از جمله قبایل هند و اروپایی قبل از آن تاریخ هم وجود داشت، بعد از آن تاریخ هم. مانند کوچ هر قبیله، در جریان کوچها هر طایفه با طوایف دیگر متحد و یا دشمن میشد،… به خواندن ادامه دهید ›
نوشتارو الفباهای باستان
گذار از فرهنگی بدون نوشتار به فرهنگی با نوشتار معمولا از طرف مورخین بعنوان پایان «ماقبل تاریخ» (پیشا تاریخ) و آغاز «تاریخ مستند» و یا مکتوب شمرده میشود. در عین حال خط، نوشتار و آثار مکتوب چه بصورت هیروگلیف و… به خواندن ادامه دهید ›
دوره ۱۱۰۰ ساله ایران، یونان و روم
دوره سال ۵۵۰ پیش از میلاد تا ظهور و گسترش اسلام در سال ۶۵۰ یعنی حدود ۱۱۰۰ سال تاریخ اروپا، خاورمیانه، آفریقای شمالی و آسیای میانه را که در این سلسه مقالهها مورد توجه ماست، به راحتی میتوان «دوره هزار… به خواندن ادامه دهید ›
آثار زبان ایرانیان
۵۴۹ سال قبل از میلاد، وقتی مادها بر سرزمین کنونی ایران حکمفرمایی میکردند بین پادشاه این دولت یعنی آستیاگس و پادشاه محلی منطقه فارس، کورش یکم جنگی رخ داد که منتج به پیروزی سرکرده پارسیان شد. غلبه کورش در آن… به خواندن ادامه دهید ›
خواندن و نوشتن ۴۰۰ سال قبل از میلاد
خط و الفباهای مهم در ۴۱۵ ق م گفتیم که نوشتارهای مهم آن دوره را میتوان به سه گروه تقسیم کرد: ۱. خط میخی و گونههای مختلف آن (پارسی، ایلامی و بابلی) ۲. الفباهای صامت بنیاد و یا «ابجد» (با… به خواندن ادامه دهید ›
تا ظهور اسلام
در اواخر هخامنشیان، فیلیپ مقدونی و بخصوص پسرش اسکندر حاکمیت بر یونان و سپس سرتاسر آناتولی را از آن خود کردند. اسکندر ایران هخامنشی را که بزرگترین امپراتوری جهان آن دوره بود شکست داد. بدنبال مرگ اسکندر که تا آسیای… به خواندن ادامه دهید ›
زبان های سه گانه شرق مسلمان
در بسیاری کتابهای تاریخ و تذکرهها، سه زبان اصلی دنیای اسلام یعنی عربی، فارسی و ترکی را «السنه ثلاثه» یعنی زبانهای سه گانه نامیدهاند. بعد از اسلام این سه زبان و فرهنگ بقدری با هم آمیختند که امروزه تفکیک آنها… به خواندن ادامه دهید ›
سرگذشت فارسی
هنگام تصرف ایران از سوی اعراب، فارسی در مرحله «میانه» خود بود. معمولا میگویند فارسی «معاصر» و یا «نو» بعد از قبول اسلام شروع شده است. طبیعتا نفوذ خط، واژگان و اصطلاحات عربی و اسلامی هم جزو ویژگیهای فارسی معاصر… به خواندن ادامه دهید ›
فارسی بعد از اسلام
هنگامی که ایران و روم به جنگ و نزاعهای بینتیجه و پر خرج خود ادامه میدادند در شبه جزیره عربستان دین جدیدی در حال شکل گیری بود که قرار بود بزودی همه منطقه شرقی نفشه ما را فراگیرد. از نظر… به خواندن ادامه دهید ›
عربی و گسترش آن
اولین نشانههای زبان عربی و یا باصطلاح «پروتو عربی» در جنوب شبه جزیره عربستان یعنی یمن کنونی پیدا شده است که الفباهای ابتدایی خود را داشتند و بعدها از بین رفتند. عربی کنونی تنها لهجه باقیمانده، اما رایج زبانهای شمال… به خواندن ادامه دهید ›
ترک ها در صحنه
وقتی از آمدن ترکان به صحنه تاریخ منطقه ما صحبت میکنیم نباید سوء تفاهم پیش آید. البته ریشه هر قوم و زبان بمراتب قدیمیتر ازچیزی هست که در کتابهای تاریخ بطور مستند در باره آن قوم و زبان آنها قید… به خواندن ادامه دهید ›
آذربایجان و بیزانس ترک زبان میشوند
در فصل مربوط به زبان عربی در باره تغییر زبان بعضی کشورهای خاورمیانه و آفریقا به عربی صحبت کردیم. موضوع زبان و فرهنگهای ترکی در کوچهای استپهای اوراسیا که مربوط به اقوامی مانند بلغارها، خزرها و آوارها میشود بحث دیگری… به خواندن ادامه دهید ›
سال هاى ١٠٠٠ تا ١٥٠٠
فارسی، عربی، ترکی آخرین نقشه ای که در این نوشته ها نشان دادیم مربوط به سال ۱۰۷۱ میلادی بود – زمانی که ترکان سلجوقی وارد بیزانس شدند. در عرض کمتر از ۴۰۰ سال ترک ها بتدریج بیزانس و پایتخت آن… به خواندن ادامه دهید ›
۵۰۰ سال پیش تاکنون
درک تحولات زبانی در ۵۰۰ و خردهای سال گذشته برای ما امروزیها آسانتر از درک ده هزار سال گذشته است. طبیعتا اولین چیزی که از نیمه دوم هزاره دوم یعنی بین سالهای ۱۵۰۰ و ۲۰۰۰ به ذهن اغلب ما میرسد… به خواندن ادامه دهید ›
گاهشمار تاریخ زبان ها
200 هزار تا 40 هزار سال ق م پیدایش زبان در میان انسان های اولیه 40 هزار تا 9000 سال ق م حاکمیت انسان بر زبان و نوشتار تصویری 8000 ق م آغاز کشاورزی در خاورمیانه 3000 ق م آغاز… به خواندن ادامه دهید ›
منابع
آموزگار، ژاله و تفضلی، احمد: زبان پهلوی، ادبیات و دستور آن، تهران 1380، ص ۱۳-۱۴ Aubin, Jean: Le Temoignage d’Ebn-e Bazzaz sur la Turquisation de l’Azerbaydjan, in Ch.-H. de Fouchécour and Ph. Gignoux, eds., Études Indo-Aryennes offertes à Gilbert Lazard,… به خواندن ادامه دهید ›
شما باید داخل شوید برای نوشتن دیدگاه.