۴۰ هزار نفر در مقابل ۱۰۰ هزار نفر، شمشیر و تیر در مقابل توپ و تفنگ وقتی در تابستان سال ۹۲۰ هجری (۱۵۱۴ میلادی) ۴۰ هزار نفر از قزل باشان لشکر ایران به رهبری شاه اسماعیل اول صفوی در دشت… به خواندن ادامه دهید ›
یادداشت
رانت و رانت خواری یعنی چه؟
رانت و رانت خواری یعنی چه؟ «رانت» و «رانتخواری» دو اصطلاح اقتصادی ـ سیاسی هستند که خیلی در بحثهای امروز ایران بهکار میروند، ولی اصلِ مفهوم، علمی و بینالمللی است. رانت چیست؟ رانت یعنی «درآمد یا منفعتی که نه از… به خواندن ادامه دهید ›
اقتصاد ایران، کره شمالی، روسیه و ونزوئلا
آیا اقتصاد ایران و کره شمالی قابل مقایسه هستند؟ کوتاه: بله میشود مقایسه کرد — اما فقط در یک بُعد مشخص (تحریم، انزوا، نقش دولت). امّا نتایج اقتصادی این دو بسیار متفاوت است. در چه شبیه یکدیگرند؟ چرا قابل قیاس… به خواندن ادامه دهید ›
آیا ایران به صحرا تبدیل خواهد شد؟
آیا ایران به صحرا و کویر تبدیل خواهد شد؟ کوتاه و روشن:ایران به کُلاً یک صحرا تبدیل نخواهد شد (مثل صحرای بزرگ آفریقا).امّا قسمتهای وسیعی از ایران خشکتر و بیآبتر میشوند و این روند، همین الآن هم در جریان است…. به خواندن ادامه دهید ›
چگونه «دانش دربارۀ ایران» ساخته شد
چهار چهره در فهم تاریخ و دانش منطقه: پونافیدین، مینورسکی، پولاک، کاهون در درک ما از تاریخ ایران و قفقاز، معمولاً «اتفاقات بزرگ» دیده میشود: جنگها، تجزیهها، انقلابها، مهاجرتها. اما بخش مهمی از آنچه ما امروز «دانش ایران و منطقه»… به خواندن ادامه دهید ›
فراموشکاری در بارۀ مادران و آمیختگی همۀ ما
نمیدانم آیا چیزی در این سلسله مراتب به حکومت رسیدن خاندان های خلافت، سلطنت و پادشاهی اعراب، عثمانی و ایرانی و حتی اروپایی جلب نظر شما را هم میکند یا نه. ابتدا هارون الرشید از عباسیان: عبد الله المأمُون بن… به خواندن ادامه دهید ›
نمونه های تغییر نظام سیاسی و تغییر انسان ها – ویتنام
۳. نمونه ها ایران (سناریوی آینده یا اصلاحات): اگر ایران از جمهوری اسلامی فاصله بگیرد، الگوهای مشابهی میتواند ادامه یابد: احتیاط در گفتار (که تحت سرکوب آموخته شده است)، بیاعتمادی عمیق به نخبگان حاکم، شکاف بین آزادی خصوصی و همنوایی… به خواندن ادامه دهید ›
فساد در کشورهای سابق کمونیستی
«فساد ساختاری» در رژیمهای بلوک شرق (یعنی نظامهای کمونیستی تحت نفوذ شوروی از دههٔ ۱۹۴۰ تا ۱۹۸۹) یکی از عوامل مهم فروپاشی آن نظامها بود. بهطور خلاصه میتوان گفت فساد در این کشورها فقط «رفتار فردی» نبود، بلکه در ساختار… به خواندن ادامه دهید ›
سه لایۀ تغییر مردم پس از تغییر رژیم
یررسی دیگری در رابطه با تغییرات رفتاری و اجتماعی مردم پس از تغییر رژیم. این یکی از ظریفترین و جذابترین موضوع های مربوط به تغییر انسان ها در پی تغییر یک نظام سیاسی است: پس از فروپاشی یک نظام سیاسی… به خواندن ادامه دهید ›
مطالعۀ موردی: ایران پیش و پس از انقلاب
بخش سوم از سلسله تغییر انسان ها در پی تغییر نظام سیاسی جنبه ایدئولوژی: دورۀ پهلوی: ملی گرایی سکولار، مدرنیته، تمایل به غرب جمهوری اسلامی: حاکمیت مذهبی، ضدغربی، هویت مذهبی آموزش و پرورش، رسانه ها: دورۀ پهلوی: تشویق مدرنیته،… به خواندن ادامه دهید ›
تغییر رژیم و تغییر انسان ها – بخش 2
کیم جونگ اون، رهبر کرۀ شمالی پیشنهاد میکنم ابتدا مقدمۀ این بحث (نوشته پیش) را بخوامنید. این ادامۀ آن مقدمه در این باره است که چگونه تغییر رژیم سیاسی یک ملت واحد میتواند در عرض یکی دو نسل و یا… به خواندن ادامه دهید ›
تغییر نظام سیاسی، فرهنگ انسان ها را نیز تغییر میدهد
چگونه تغییر نظام سیاسی یک ملت واحد ممکن است در طول چند نسل و طی چند دهه، انواع مختلفی از مردم آن ملت واحد را به وجود آورد. با بررسی چند نمونه کوشش خواهم کرد به این پرسش جواب های… به خواندن ادامه دهید ›
چرا ملتها شکست میخورند؟ نمونۀ ایران
بیش از ده سال است که کتاب مشترک دارون عجم اُغلو و جیمز رابینسون با عنوان «چرا ملتها شکست میخورند: ریشههای قدرت، رفاه و فقر» (۲۰۱۲) به زبان های مختلف ترجمه شده و به یکی از پرفروش ترین کتاب های… به خواندن ادامه دهید ›
چه میشد اگر شوروی در اوایل ۱۹۹۰ متلاشی نمیشد؟ – یک گمانه زنی تاریخی خلاف واقع
مقدمه فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال های ۱۹۹۰- ۱۹۹۱ نقطۀ عطفی در سیاست، اقتصاد و جامعۀ جهانی بود. اما اگر این رویداد تاریخی هرگز رخ نمیداد، چه؟ در این کاوش خلاف واقع، مسیر احتمالی تاریخ جهان را در نظر… به خواندن ادامه دهید ›
واژگان خان، خاقان و خاتون ریشه ایرانی دارند، نه ترکی یا مغولی؟
گفتوگوی مهرداد فرهمند با عباس جوادی پژوهشگر تاریخ و زبان ترکی درباره ریشه واژگان خان، خاقان، قاآن و خاتون – ایرانی ترکی یا مغولی؟
اگر خمینی نبود؟
۴۷ سال پیش اگر خمینی در انقلاب ایران حضور نداشت، چه میشد؟ این یک سناریوی جذّاب از بازی های ذهنی است که من به آن «تاریخ غیر واقعی» یا «تاریخ معکوس»[1] میگویم – مثلا این قبیل سناریو ها که امروز… به خواندن ادامه دهید ›
آیا ممکن است ایران تجزیه شود؟
با در نظر گرفتن گذشته تاریخی، چقدر امکان دارد ایران بخصوص در شرایط کنونی یعنی تقریبا 47 سال حکومت جمهوری اسلامی و سیاست های تُند آن در مقابل غرب و پافشاری بر برنامه هسته ای، انزوای بین المللی و نشیب… به خواندن ادامه دهید ›
تعویق «مکانیسم ماشه» چرا رد شد؟ نتیجه های احتمالی آن چیست؟
تعویق یا به تعبیری «تمدید تعلیق» فعالسازی مکانیسم ماشه (Snapback) برای بازگرداندن قطعنامهها و تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران عمدتاً به دلایل سیاسی و حقوقی رد شد. چند نکته کلیدی در این زمینه وجود دارد: عواقب بازگشت تحریم… به خواندن ادامه دهید ›
روابط ایران و اسرائیل تا انقلاب اسلامی
چرا ایران تا قبل از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ هیچ درگیری با اسرائیل نداشت؟ سوال بسیار خوبی است. عدم وجود درگیری آشکار بین ایران و اسرائیل قبل از انقلاب اسلامی ۱۹۷۹ به ترکیبی از عوامل ژئوپلیتیکی، استراتژیک و ایدئولوژیک مربوط میشد : ۱. منافع… به خواندن ادامه دهید ›
«آن روزها رفتند…»
چقدر غم انگیز است که به قول فروغ فرخزاد «آن روز ها رفتند…» (به نقل از اینترنت، نویسنده نامعلوم) این عکس در سال ۱۳۰۷ در زمان رضاشاه گرفته شده است در آن زمان با تصویب مجلس وقت قرار شد اعزام… به خواندن ادامه دهید ›
ای ایران، ای مرز پر گُهر…
«ایران عزیز»… «ای ایران، ای مرز پرگُهر…» این را بعد از اینهمه سال چه کسانی میگویند که قبلاً نمی گفتند؟ بد نیست به این موضوع دقت کرد. 46 سال پیش، بعد از انقلاب ، ابتدا زمزمه شد که… به خواندن ادامه دهید ›
کشورهای بزرگ، کشورهای کوچک
وسعت کشورها و تعداد جمعیت ها تا چه اندازه به سطح رفاه اقتصادی و آزادی/دمکراسی در این سرزمین ها کمک میکند یا مانع آن میشود؟ تاریخ نگاران تحول و تغییرات مرزهای سیاسی را در درجۀ اول در ارتباط با جنگ… به خواندن ادامه دهید ›
ای ایران، ایوای ایران!
ایرانیان خود را صاحب تمدنی باستانی و گذشته ای پر افتخار میدانند. حق هم دارند. 12-10 هزار سال پیش زمانیکه انسان ها در خاورمیانه و «هلال حاصلخیز» برای اولین بار یکجا نشین شدند، نخستین شهر های خود را ساختند و… به خواندن ادامه دهید ›
نمونه های فروپاشی
در بخش گذشتۀ صحبت در بارۀ مرزهای سیاسی و تاثیر آن و همچنین تاثیر تعداد جمعیت یک کشور بر رفاه و پیشرفت مردم آن کشور گفتیم که مرزهای سیاسی کارِ دست آدمیزاد و نتیجۀ تحولات سیاسی-اقتصادی است. برخلاف مرزهای طبیعی-جغرافیایی… به خواندن ادامه دهید ›
تاثیر وسعت کشور و جمعیت بزرگتر یا کوچکتر به رفاه یک ملّت
من این موضوع را مدت هابود که در یک گوشۀ ذهنم گذاشته بودم که اگر فرصت شد،کمی رویش کار کنم. شاید نقطۀ حرکت من این بود که همیشه معتقد بودم (و هنوز هم هستم) که اگر ایران به هر دلیلی… به خواندن ادامه دهید ›
معیار های تمدّن
هيچوقت از دوباره خوانى ويل دورانت: تاريخ تمدن، وحتى زير نويس ها و توضيحاتش و باز خوانى و برگشتن و مقدمه اش را راخواندن خسته نميشوم. امروز گفتم نگاه كنم ببينم در مقدمه بخش اول: ميراث شرقى ما در مورد… به خواندن ادامه دهید ›
هفتاد و چند…
شاید این فقط تجربۀ شخصی من است و از تجربۀ خیلی های دیگر فرق میکند. احساس من این است که بخصوص بالای 70 سالگی آدم بی خیال تر میشود، محتاط تر میشود؛ نه تنها به برنامه ریزی های دراز مدت، … به خواندن ادامه دهید ›
هویت ایرانی و دین
چند سال پیش وقتی آقای محموداحمدی نژاد هنوز رئیس جمهوری ایران بود ضمن یک سخنرانی در استان گلستان گفت: «هرگز ملت ایران قومیت ایرانی را بر اسلامیت خود ترجیح نداده است.» البته از نظر تعابیر درست تر است نه از… به خواندن ادامه دهید ›
یعنی چه «ایران»؟
هر کس «ایران» خودش را دارد و دلپذیری مسئله هم در این است. ایران من ایرانی است که بعد از شصت سال جدائی، از دیده رفته، ولی از دل نمیرود. همان که ۹۵ در صد پهناوری اش را، شیراز و… به خواندن ادامه دهید ›
دانستن و توانستن
كسى كه ميداند با كسى كه نميداند يكى نيست. كسى كه ميتواند، با كسى كه نميتواند هم يكى نيست. دانستن، سخت تر از توانستن و توانستن، موثرتر از دانستن است. تاثير دانستن ديرتر و تاثير توانستن زودتر است، مشكل در… به خواندن ادامه دهید ›
دوره های تاریخ
بسیاری از مورخین شرقی و از جمله ایرانی، ترکی و عربی میگویند تقسیم بندی غربی مراحل تاریخی از قبیل دوره باستان، قرون وسطا یا سده های میانه و معاصر که طبق تاریخ اروپا تعریف شده است، مناسب با تاریخ و… به خواندن ادامه دهید ›
خاطره ای از دکتر جلال متینی و دکتر جواد هیئت
عباس جوادی – این مقاله در اصل از تابستان سال 2014 است که آن را «به روز» کرده ام. حتی در آن سال هم این موضوع تا حد زیادی کهنه و تبدیل به خاطره شده بود. موضوع بر سر کتابی… به خواندن ادامه دهید ›
اقلا ترکی خودمان را یاد بگیرید
طرح دیگری از ابوالفضل بهادری (باز نشر از 7 دسامبر 2013) عباس جوادی – مرحوم عبدالجواد فلاطورى که یکی از استادان اصلی من در رشته شرقشناسی دانشگاه کلن آلمان بود یک بار در یک صحبت خصوصی با اشاره به کسانی… به خواندن ادامه دهید ›
میهن دوستی ایرانی «ناسیونالیسم» اروپایی نیست
برنامه » ناسیونالیسم و ایرانیت، ابزار مبارزه؟» با دکتر عطا هودشتیان، خانم فری ناز آرین فر و عباس جوادی، در برنامه پرگار بی بی سی، مثل همیشه با اجرای جناب داریوش کریمی نظر بنده در این باره: بسیاری بحثهای روشنفکری… به خواندن ادامه دهید ›
عجز تجربه
عباس جوادى – زمانی نویسنده آلمانی والتر بنیامین گفته بود: «اعتبار بازار تجربه نزول کرده است. ما مرتبا فقیرتر میشویم. ما مرتبا تکه ای از میراث انسانی خود را به دور می اندازیم.» این، حرف دوره جنگ جهانی دوم، یعنی… به خواندن ادامه دهید ›
«زبان ما برتر از زبان های دیگر است!»
عباس جوادی – دوستی تعریف میکرد که یکی از استادان زبان فارسی که دوست داشت برای هر لغتی یک ریشه فارسی پیدا کند، میگفت واژه «ویسکی» در اصل «و سه یکی» بوده، چرا که «سه قسمت آن الکل است که… به خواندن ادامه دهید ›
نام ها، شیفتگی سیاسی و یا خودشيرينى
در باکو وقتی بار اول نام «انقلاب» و «تراکتور» را شنیدم درست نفهمیدم. یکی هم رفته بود مکه و شده بود «حاجی انقلاب»! این نام ها در زمان شوروی مُد شد – گویا و یا شاید هم واقعا بخاطر شیفتگی… به خواندن ادامه دهید ›
تجربه ترکیه و باکو در تغییر الفبا
(بخش چهارم و پایانی از پرسش و پاسخی با یکی از هموطنان مقیم ایران که در حوزه تحصیل، سوادآموزی و نقش زبان در آن بررسی می کند.) با توجه به این که در هنگام ساختن خط و الفبای جدید لاتین… به خواندن ادامه دهید ›
نمایش مصوت های ترکی با خط و املای فارسی
(بخش سوم از پرسش و پاسخی با یکی از هموطنان مقیم ایران که در حوزه تحصیل، سوادآموزی و نقش زبان در آن بررسی می کند.) پرسش سه: گفته می شود که زبان ترکی استانبولی، دارای ویژگی های آوایی است (… به خواندن ادامه دهید ›
دستاورد ترکیه در تغییر الفبا
(بخش دوم از پرسش و پاسخی با یکی از هموطنان مقیم ایران که در حوزه تحصیل، سوادآموزی و نقش زبان در آن بررسی می کند.) پرسش دوم : دستاورد ترکیه در دوره ترکان جوان و آتاترک از دگرگونی در خط… به خواندن ادامه دهید ›
کوچندگی در تاریخ ایران
دانیل پاتس: کوچندگی در ایران از دوره باستان تا کنون، 535 صفحه، انتشارات دانشگاه آکسفورد (بریتانیا). قیمت نو، میان 45 تا 65 دلار. دانیل پاتس استرالیایی استاد باستانشناسی و تاریخ ایران و خاورمیانه است. این کتاب آنقدر هم نو نیست،… به خواندن ادامه دهید ›
گفتگو در باره تحصیل کودکان ترکی زبان در مدارس
آنچه می خوانید بخش نخست پرسش و پاسخی است با یکی از هموطنان مقیم ایران که در حوزه تحصیل، سوادآموزی و نقش زبان در آن بررسی می کند. در این رهگذر دقت مخاطب من بخصوص معطوف به موضوع زبان نخست… به خواندن ادامه دهید ›
پنج معیار حرف کشک
بخصوص در شبکه های اجتماعی، ولی در ضمن در خیلی سایت ها و روزنامه ها از این حرف ها و گزارش های جنجالی زیاد است که یکباره هو می اندازند که: وای بیائید، فلان کس فلان حرف را گفت و… به خواندن ادامه دهید ›
بدنبال عراق و سوریه: ایران و ترکیه
عراق و سوریه تمام شد. درآنجا و همچنین لیبی باز گشت به یک دولتداری منسجم، متحد و در مقیاس نسبی خود قدرتمند امکان ناپذیر است – فاجعه های بزرگ و عمیق و ماندنی انسانی، اقتصادی وزیر بنائی موضوعی دلخراش اما… به خواندن ادامه دهید ›
زبان، شاخص نژاد نیست
عباس جوادی – بعضی غلط های بزرگ اما رایج و جا افتاده هستند که اولا غلطند و ثانیا مرتبا تکرار می شوند. آن روز با یکی از اساتید دانشگاه ترکیه که انسانی بسیار شریف و داناست و به تاریخ و… به خواندن ادامه دهید ›
ترکیه در مهلکه
در عرض پنج ماه آنکارا برای بار سوم یا یک حمله خونبار تروریستی روبرو شد. هدف حمله نخستین٬ مخالفین حکومت و طرفداران آشتی بین کُرد ها و ترک ها بود. حمله دوم متوجه دولت و ارتش یود و این آخرین بار… به خواندن ادامه دهید ›
هویت ملی – با هر گونه زبان، قومیت و مذهب
آنچه میخوانید مصاحبه اخیر علیرضا کیانى از سایت «تقاطع» با من است که در 21 آذر 1393 در این سایت منتشر شد (لینک مصاحبه). علیرضا کیانی: هویت ایرانی چیست و چه مولفههایی را در بر میگیرد؟ عباس جوادی: هویت برای… به خواندن ادامه دهید ›
پوتین و اردوغان: دو روی یک سکه
شما این یادداشت بنده را نه بعنوان یک مقاله و یا بررسی با منابع و ارقام و آمار بلکه یک یادداشت «سرپائی» قبول کنید که فقط منعکس کننده حس بنده در باره این آقایان پوتین و اردوغان و مشابهات و اختلافات… به خواندن ادامه دهید ›
قزاق ها،قرقیز ها و تاتار ها: ازدواج نزدیکان ممنوع!
عباس جوادی – میدانستم. قبلا از تاتار ها و قرقیز ها هم شنیده بودم. اما تا این درجه اش را نمیدانستم. به جشن تولد یکی از دوستان قزاق در آلما آتی دعوت شده بودم. فرصت طولانی دست داد و با… به خواندن ادامه دهید ›
تجزیه ترکیه؟
در حکومت، احزاب سیاسی و محافل ملى و ملى گراى تركيه واهمه اى فزاينده شایع شده است: جنبش كُرد ها چه در داخل تركيه و چه در كشور هاى همسايه عراق و سوريه بسوى اتحاد همه كرد هاى منطقه و… به خواندن ادامه دهید ›