پیشگفتار این فصل از «تاریخ تمدن» ویل دورانت نُه گفتار گذشته با عنوان «دورانت: ایران باستان» در تارنمای «چشم انداز» منتشر شد. آنچه که اکنون می خوانید فصل «چالش اسلام» از جلد هفتم («آغاز عصر خرد») در اثر کلاسیک و… به خواندن ادامه دهید ›
چگونه ملتی می میرد – خشایارشا – فصل آدمكشی – اردشیردوم – كوروش كوچك – داریوش (یا دارای) کوچک – علل سیاسی، نظامی و اخلاقی انحطاط – فتح ایران به دست اسكندر و پیشروی او در هندوستان (بخش هفتم از سلسله… به خواندن ادامه دهید ›
پزشكی – خرده هنرها – مقبره های كوروش و داریوش – كاخ های تخت جمشید (پرسپولیس) – نقش دیواری تیراندازان – ارزیابی هنر ایرانی (بخش ششم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق مسلمان». بخش پیشین دراین لینک)… به خواندن ادامه دهید ›
خشونت و بزرگواری – قانون پاكیزگی – گناهان جسمانی – دوشیزگان و مردان عزب – ازدواج – زنان – كودكان – اندیشه ایرانیان در باره تعلیم و تربیت (بخش پنجم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق مسلمان». بخش… به خواندن ادامه دهید ›
پارسیان – آدمی میدان جنگ خیر و شر است – آتش جاودانی – جهنم، اعراف و بهشت – آئین مهر پرستی – مغان (بخش چهارم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق مسلمان». بخش پیشین دراین لینک) چون… به خواندن ادامه دهید ›
زرتشت ظهور پیامبر – دین ایران پیش از زرتشت – كتاب مقدس پارسی ها – اهورمزدا – ارواح پاك و ارواح پلید – مبارزه میان آنها برای تسلط بر جهان (بخش چهارم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق… به خواندن ادامه دهید ›
آزمایشی در دولتداری (بخش سوم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق مسلمان». بخش پیشین دراین لینک) شاه – اشراف – سپاه – قانون – كیفری وحشیانه – پایتخت ھا – ایالات (ساتراپ نشینھا) – ھنر بزرگ مدیریت زندگی ایران بیشتر… به خواندن ادامه دهید ›
(بخش سوم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق مسلمان». بخش پیشین در این لیبک) روش زندگی و صناعت ایرانیان در دوره هخامنشیان امپراتوری – ملت – زبان – دهقانان – شاهراه های شاهنشاهی – بازرگانی و امور مالی امپراتوری… به خواندن ادامه دهید ›
شاهنشاهان هخامنشی کوروش افسانه ها – سیاست های روشن بينانه او – کمبوجیه – داریوش بزرگ – لشکرکشی به یونان (بخش دوم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق مسلمان». بخش پیشین در این لینک) کوروش یكی از حاکمان… به خواندن ادامه دهید ›
این مقاله فصلی از کتابی است که با عنوان «تمدن ایران باستان و شرق مسلمان» اثر ویل دورانت با بازگوئی عباس جوادی به صورت کتاب منتشر خواهد شد. این فصل ها چند سال پیش به صورت سلسله مقالاتی در تارنمای… به خواندن ادامه دهید ›
در دوره آق قویونلو ها «پادشاه حسن» (آنگونه که اوزون حسن در دوره سلطنت خود نامیده می شد) قبایل ترکمن ولایات روم، ارمنستان، عراق، و شام را به بازگشت به شرق یعنی ایران فراخوانده بود. مورخین، سقوط حکومت آق قویونلو… به خواندن ادامه دهید ›
پنجاه، شصت سال مانده به تاجگذاری شاه اسماعیل در تبریز و تاسیس سلسله صفوی (1501)، آذربایجان تحت حاکمیت جهانشاه قراقویونلو بود که متصرفات خود در ایران را گسترش داده بود، اما در رقابتی سرسختانه با اوزون حسن آق قویونلو قرار… به خواندن ادامه دهید ›
مینورسکی از یک دوره تقریبا پانصد ساله حکمرانی ترکمن ها در تاریخ ایران سخن می گوید. بنظر او این دوره از سه مرحله عبارت بوده است: مرحله نخست که در سال 1040 م. با غلبه اولین سلطان سلجوقی طغرل بیک… به خواندن ادامه دهید ›
مقدمه یکی از فصل های کتاب جدید «ترکان ایران و ایران ترکان» از جلوه های فرهنگ به عنوان پدیده هایی دیرپا یاد میشود. تنها کتیبۀ بیستون نیست که قِدمتش به عصر باستان میرسد؛ بلکه برخی از لطیف ترین اجزاء فرهنگ… به خواندن ادامه دهید ›
ترکان ایران و ایران ترکان (ماوراءالنهر و خراسان از اسلام تا حمله مغول)، نوشته عباس جوادی، انتشارات روزنه، تهران 1401، 92 هزار تومان همزیستی، همگرایی و امتزاج ایرانی‌زبانان و ترک‌زبانان به چند قرن پیش از میلاد در دشت‌های آسیای مرکزی… به خواندن ادامه دهید ›
یادداشت امسال هرگز این قدر خوشحال نشده بودم که از یافتن و مطالعه «تذکره الملوک»، اثر میرزا سمیعا که مشتمل برساختار و تشکیلات ادارى دوره صفویه به همراه طبقات و مشاغل و مناصب آن زمان و حاوى اطلاعاتى درباره حکام… به خواندن ادامه دهید ›
پس از مرگ تیمور(707 ق/1407 م) و فرزند او شاهرخ میرزا (847 ق/1447 م) حکومت جانشینان تیمور به ماوراءالنهر، افغانستان و شرق ایران محدود گردید. بخش هائی از ایران و سرزمین های هم مرز ایران و شرق آناتولی تحت حکومت… به خواندن ادامه دهید ›
عاقبتِ امپراتوری پهناور چنگیزی همان بود که قرار بود در چنین نظام «خان خانی» بشود: جنگ پسران و نوادگان چنگیز و نزدیکان آنان بر سر هر اولوس، هر شهر و ولایت. اولوس چاغاتای هم از این قاعده مستثنی نبود. به… به خواندن ادامه دهید ›
(«از سلسله گفتار «از ایران و ترکان و از تازیان») از سال 1219 تا 1258 یعنی تقریبا به مدت چهل سال فتوحات مغول دنیای اوراسیا ازجمله سرزمین های ایرانیان و ترکان را لرزاند. اما آنها تنها به غارت ماوراءالنهر و… به خواندن ادامه دهید ›
قدیمی ترین دوره ها فروپاشی اتحادیه قبیله ای هسیونگ-نو در میانه های قرن دوم م. سرآغاز مهاجرت پی در پی اقوام مختلف از مغولستان کنونی تا خاورمیانه و اروپا گردید و امواج این مهاجرت ها ترکیب سیاسی، فرهنگی و قومی… به خواندن ادامه دهید ›
اواخر هزاره اول میلادی، یعنی هزار سال پیش… حکومت سامانیان فروپاشیده، در ماوراءالنهر و آن سوی سیردریا حکومت قراخانیان جایگزین سامانیان شده و در ولایات شرقی ایران از جمله خراسان دولت غزنویان بر سر کار آمده بود. در این سرزمین… به خواندن ادامه دهید ›
اسلام عربی-ایرانی امکان دارد تعبیر «اسلام عربی-ایرانی» درست مانند تعبیر «اسلام ایرانی-ترکی» که در صفحات بعدی این نوشته به آن خواهیم پرداخت، با شگفتی یا اعتراض بعضی ها روبرو گردد. این چیزی طبیعی است. میتوان گفت که اصول اعتقادی دین… به خواندن ادامه دهید ›
اویغورها در اوایل اسلام شکی نیست که تاثیر سُغدیان ایرانی زبان بر ترک های نخستین به مراتب بیشتر از چین در همسایگی آنان بوده است. مثلا نظام های نوشتاری ترکی باستان که نمونه های آن در اقصی نقاط آسیای میانه… به خواندن ادامه دهید ›
بستر تاریخی تقریبا پنج هزار سال پیش، جامعه مشترک گویشوران زبان های آغازین هند و اروپایی که احتمالا دردشت های اوراسیای غربی می زیستند، به دلایل ناروشنی پراکنده شد و گروه های مختلف این جامعه به سرزمین های مجاور پخش… به خواندن ادامه دهید ›
هزار سال پیش فرهنگ نویس ترک قراخانی محمود کاشغری مناسبات طولانی مدت ایرانیان و ترکان را با این ضرب المثل ترکی قدیمی خلاصه کرده بود: «تات سیز تورک بولماس، باش سیز بؤرک بولماس»، یعنی «ترک بدون تات نباشد (نمیتواند وجود… به خواندن ادامه دهید ›
حوالی میلاد مسیح، یعنی تقریبا دو هزار سال پیش، اتحادیه بزرگ و چند قومی هون‌ها که در شمال چین و جنوب روسیه کنونی می‌زیستند، زیر ضربات سخت چینی‌ها متلاشی شد. قبایل مختلف هون رو به سوی غرب یعنی روسیه و… به خواندن ادامه دهید ›
اخیرا هر وقت فرصتی پیدا کنم، برای «فراغ خاطر» به سراغ مجله های جلد شده «سیاحت دور دنیا» (به فرانسه، چاپ پاریس، سال های 1880) می روم. در نوشته قبل شرح سفر خانم ژان دیولافوا را که همراه با همسرش… به خواندن ادامه دهید ›
بسیاری از کسانی که تا حدی با دنیای کتاب و مجلات آشنایی دارند، فکر می کنند که عکس بالا متعلق به فاطمه برغانی قزوینی معروف به طاهره قره العین (احتمالا 1230-1268 قمری) شاعر، خطیب، عارف و شورشگر مذهبی و اجتماعی… به خواندن ادامه دهید ›
این مقاله حدود هشت سال پیش در باره «بچه بازی در شرق» نوشته شده بود. مطمئن نیستم که این وضع در افغانستان یا کشور های منطقه ما در این میان چقدر تغییر یافته است. عباس جوادی – مجله «فارین پالیسی»… به خواندن ادامه دهید ›
دیدیم که سرزمین آتروپاتن که پارچه ای جداشده از سرزمین ماد بود، امروزه آذربایجان و بخش بزرگی از کردستان ایران را در بر می گیرد. آیا بر پایه بررسی و تحلیل تحولات قومی و زبانی دوره تقریبا 200-300 ساله آتروپاتن… به خواندن ادامه دهید ›
مصاحبه عباس جوادی با فصلنامه «خاطرات سیاسی» چاپ تهران، پاییز 1400. از مصاحبه: ما اگرکشور و ملتی قدرتمند، ثروتمند وآزاد می بودیم، اصلا نیازی به اینبحث ها نمی داشتیم. در آن صورت حتی دیگرانمی خواستندازما یاد بگیرند و با ما… به خواندن ادامه دهید ›
آنچه که گذشت در سه فصل گذشته از هزار تا پانصد سال پیش از میلاد و آغاز کوچ اقوام ایرانی ماد و پارسی از شرق و شمال دریای خزر به ایران و از جمله آذربایجان و کردستان کنونی، تاسیس پادشاهی… به خواندن ادامه دهید ›
در بازگویی چکیده ای از تاریخ آتروپاتن مشکلات چندی وجود دارد که نمیتوان و نباید نادیده گرفت. مشکل یکم آن است که در این مورد منبع اصلی اطلاعات کنونی ما تنها چند مورخ یونانی است و برخی از آنان بر… به خواندن ادامه دهید ›
پادشاهی ماد بزرگ بعد از حدود 130 سال حکمرانی، بالاخره در سال 550 پ.م. مغلوب کوروش هخامنشی شد و با دولتداری هخامنشی درآمیخت. در امپراتوری پهناور هخامنشی، ماد، استان و یا به پارسی باستان «ساتراپی» بزرگ و مهمی بود. ماد… به خواندن ادامه دهید ›
مهاجرت بزرگ ماد ها همانند خویشاوندان پارسی خود قومی هند و ایرانی زبان بودند. در فلات ایران کنونی نخستین اشاره تاریخی به ماد ها و سرزمین آنها (مادَه، مِدیا، مادایَه) و همراه با آنها پارسی ها (پارثوا، پارسا، پرسیس) در… به خواندن ادامه دهید ›
در ابتدا تکرار چکیده کوتاهی از آنچه که می دانیم، دور از فایده نیست. زبان های باستانی ایران که تا سیصد، چهار صد سال پیش از میلاد به کار می رفتند، به دو گروه تقسیم می شوند. گروه نخست عبارت… به خواندن ادامه دهید ›
در کتاب «ریگ آمو» تحولات فاصله زمانی سال های 650 تا 1250 م. یعنی تا دوره حمله مغول را بررسی کردیم. یک مشخصه مهم این دوره در آن بود که پس از سامانیان، سلاطین و امیران اصالتا ترک (دیرتر مغول… به خواندن ادامه دهید ›
عباس جوادی – مورخ اتریشی گئورگ هوسینگ در سال 1909 نوشته بود: «ریشه درختی که شاخه های گوناگون ایرانیان از آن برآمده و رشد کرده، در آغاز در خاک فلات ایران نبود.» (1) به عبارت دیگر، به اصطلاح «اورهایمات» (2)… به خواندن ادامه دهید ›
کتاب «ریگ آمو – ایرانیان و ترکان ماوراءالنهر از اسلام تا حمله مغول» به قلم عباس جوادی (263 ص) از سوی «نشر مهری» منتشر شد. جزئیات پخش و فروش این کتاب را از تارنمای «نشر مهری» (این لینک) می توان… به خواندن ادامه دهید ›
(از ابتدا تا قرن شانزدهم. تاریخ های داده شده تقریبی و میلادی هستند.) گاهشمار تاریخ ماوراءالنهر و ایران تا سال 1500 (تاریخ های داده شده تقریبی و میلادی هستند.) 1500-1000 پ. م. مهاجرت اقوام هند و ایرانی (آریایی) از… به خواندن ادامه دهید ›
زبان فارسی که امروزه در ایران، افغانستان و تاجیکستان با لهجه هایی اندک متفاوت به عنوان زبان گفتار و نوشتار به کار میرود، فارسی «نو»، معاصر یا «دری» نامیده می شود. فارسی کنونی، به عنوان زبانی کتبی، ادبی یا رسمی،… به خواندن ادامه دهید ›
جغرافیای تقریبی سرزمین اسطوره ای توران «توران» به کجا گفته میشود؟ در زبان فارسی معاصرمعروف ترین و جدید ترین اثری که از سرزمینی بنام «توران» نام میبرد، شعر معروف سیاوش کسرائی با عنوان «آرش کمانگیر» است، جائی که میگوید آرش… به خواندن ادامه دهید ›
در هزاره اول پیش از میلاد، ماد ها و سپس پارسیان هخامنشی امپراتوری خود را تاسیس کرده بودند که هسته اصلی آن در فلات ایران بود. در حالیکه در باره ایران بخصوص از تاسیس هخامنشیان به بعد اطلاعات تاریخی و… به خواندن ادامه دهید ›
A Design by Abol Bahadori سرنوشت اولاما خان (اولامه خان)، یکی از سران ایل «تکه لو» ی ترکمن در زمان کشاکش صفوی و عثمانی بسیار آموزنده و عبرت آمیز است. طایفه اولاما خان هنگام کوچ و اسکان ایلات و قبایل… به خواندن ادامه دهید ›
عباس جوادی – در مقاله های پیشین هم گفته بودیم که ماوراءالنهر یعنی سرزمین های میان دو رود آمودریا و سیردریا و حتی مناطق نزدیک و همجوار آن مانند مرو، بلخ، چاچ (تاشکند) و فرغانه و نهایتا خوارزم همه آسیای… به خواندن ادامه دهید ›
نظام المُلک و غزالی غزنویان، سلجوقیان و وزیران آنان به دلیل وفاداری بی چون و چرای خود به تسنن و مخصوصا مذاهب حنفی و شافعی، تسنن را در مقابل مذاهب دیگر، بخصوص اسماعیلیان و دیگر جریان های شیعه تقویت نمودند…. به خواندن ادامه دهید ›
مصاحبه «فصلنامه خاطرات سیاسی» چاپ تهران (سال سوم، شماره 11، زمستان 1399) با عباس جوادی در باره حکومت یکساله «فرقه دمکرات آذربایجان» به رهبری پیشه وری، شماره ویژه فصلنامه تحت عنوان «یک سده تکاپوی جامعه مدنی» در باره مهم ترین… به خواندن ادامه دهید ›
عباس جوادی و ناطق زینالوف – دوم اسفند برابر با ۲۱ فوریه سالگرد امضای قرارداد «ترکمنچای» بین ایران و روسیه است. در زمستان سال ۱۸۲۸ متن عهدنامه را از طرف «اعلیحضرت قضا قدرت، پادشاه اعظم والاجاه، امپراطور اکرم شوکت دستگاه،… به خواندن ادامه دهید ›
بستر تحولات 77 سال پس از تجربه اشغال شمال ایران توسط ارتش سرخ شوروی، تاسیس «فرقه دموکرات آذربایجان» به دستور حزب کمونیست شوروی، ابتکارات پر پیچ و خم دیپلماسی ایران و فشار قدرت های غربی، در نهایت خروج قوای شوروی… به خواندن ادامه دهید ›
(بخش نُهم رشته گفتار «ایرانیان و ترکان ماوراءالنهر در اوایل اسلام») سال های 800 تا 1000 میلادی… روش اسلام آوردن ترکان صحرانشین از آنچه که میان ایرانیان و ترکان یکجا نشین ماوراءالنهر دیدیم، فرق می کند. برخلاف ماوراءالنهر، قبول اسلام… به خواندن ادامه دهید ›
این اثر به اصطلاح «چاپ دوم» و کمی تصحیح شده خلاصه خاطرات کنسول پادشاهی روسیه در ایران 120 سال پیش، پیر پونافیدین است که قبلا در تارنمای «چشم انداز» با عنوان «صد سال پیش در سرزمین شیر و خورشید» منتشر… به خواندن ادامه دهید ›
نحوه انتقال قدرت از اُمویان به عباسیان که در سال 132 ق. و یا 750 م. با کمک ایرانیان و به خصوص جنبش ابومسلم خراسانی انجام گرفت، در هر منطقه و ولایت خلافت اسلامی فرق می کرد. مثلا بخش بزرگی… به خواندن ادامه دهید ›
آمودریا و سیردریا (نقشه اصلی از ویکی پدیا) عباس جوادی – نام و تعبیر «تاجیک» به معنی نام بخش مهمی از مردم ماوراءالنهر که فارسی زبان هستند، در اوایل اسلام در ماوراءالنهر متداول شده است. اما ریشه نام «تاجیک» به… به خواندن ادامه دهید ›
عباس جوادی – در سال 193 ق (809 م) هارون الرشید، پنجمین خلیفه عباسی، که متولد شهر قدیمی ری در نزدیکی تهران کنونی بود و برای سرکوب برخی شورش های ضد حکومتی از عراق به خراسان آمده بود، در توس… به خواندن ادامه دهید ›
یک کتابخانه عمومی در بغداد قرن 13، کتابخانه ملی فرانسه هنگامی که مامون در سال 819 م. پس از جنگی خونین با برادرش امین از مرو به بغداد بازگشت و بر تخت خلافت نشست، چندان کسی از نزدیکان و بزرگان… به خواندن ادامه دهید ›
آنچه که تاکنون درباره سامانیان گفتیم، اصولا سلسله مراتب دودمانی یعنی حکومت امیران مختلف سامانی بود که بعد از مدتی که در ماوراءالنهر و سپس تمام خراسان و حتی برخی ولایات دیگر ایرانی حاکم گردیدند، به تحکیم قدرت خود پرداختند… به خواندن ادامه دهید ›
نابغه های سرگردان ابوریحان بیرونی (973-1048 م.) و ابوعلی سینا (980-1037 م.) در اواخر هزاره یکم میلادی دوره جوانی خود را می گذراندند. بیرونی در «بیرون» یعنی حومه پایتخت محلی خوارزم، شهر کاث متولد شده و ابن سینا، هفت سال… به خواندن ادامه دهید ›
زبان فارسی که امروزه در ایران، افغانستان و تاجیکستان با لهجه هایی اندک متفاوت به عنوان زبان گفتار و نوشتار به کار میرود، فارسی «نو»، معاصر یا «دری» نامیده می شود. فارسی کنونی، به عنوان زبانی کتبی، ادبی و یا… به خواندن ادامه دهید ›
عباس جوادی – گفتیم که از نظر تاریخی، مرحله پارسی باستان تا آخر هخامنشیان و مرحله زبان پهلوی تا آخر ساسانیان ادامه داشت و مرحله فارسی معاصر تقریبا دویست سال پس از حمله اعراب و قبول اسلام در ایران، شروع… به خواندن ادامه دهید ›
چشم انداز Cheshmandaz.org 
شما باید داخل شوید برای نوشتن دیدگاه.