هویت ایرانی در عهد ایلخانی و تیموری
با همه خون و خاک دهشتناکی که حمله های مغول از سال 1200 به بعد تقریبا برای پنجاه، شصت سال از خود به جا گذاشت، تاثیرات کوتاه مدت و میان مدت آن بر تک تک سرزمین های منطقه اوراسیا، از… به خواندن ادامه دهید ›
نوشته‌های تازه
-
هویت ایرانی در دوره سلجوقیان
از نگاه موضوع هویت ایرانی و ذکر نشانه های آن مانند نام «ایران» در ایران دوره سلجوقی رکودی نسبی دیده میشود. سلجوقیان ایران تا اواخر قرن دوازدهم و شاخه روم (آناتولی) آنان تا صد سال بعد از آن (همراه با… به خواندن ادامه دهید ›
-
نه تنها فردوسی – هویت ایرانی در دوره غزنویان
احیاء و شکوفائی ادبیات فارسی نو از اواخر قرن نُهم م. شروع شد و در عرض صد سال با تکمیل «شاهنامه» به نقطه اوج خود رسید. یک ویژگی مضمونی ادبیات فارسی این دوره صد ساله، جنبه اساطیری-ایرانی آن و تاکید… به خواندن ادامه دهید ›
-
افشین و هویت ایرانی در 1200 سال پیش
گفتم خوانندگان علاقمند را نیز در جریان بگذارم. در حین مطالعه تاریخ خودشناسی و هویت ایرانیان و احساس وابستگی به این جمع که در فصل آینده کتاب جدید «تاریخ همگرائی و آمیختگی ایرانیان و ترکان» بحث خواهد شد، به یک… به خواندن ادامه دهید ›
-
تداوم هویت ایرانی در دوره ترکان (مقدمه)
به غیر از جنگ بزرگ چالدران، یکی دیگر از جلوه های چشمگیر همگرائی و آمیختگی تاریخی ایرانیان و ترکان، تداوم هویت و اندیشه ایران و ایرانیت در دوره حکومت پادشاهان ترک زبان است. این احساس تعلق به سرزمین های تاریخی… به خواندن ادامه دهید ›
-
تنش ترک و ایرانی در عهد صفوی
تنش «ترک و تاجیک» در فصل های قبل هم دیدیم که پس از حمله اعراب و شکست ساسانیان، ایرانیان بومی نام «عجم» (به معنی «غیر عرب»)گرفته بودند و پس از فتوحات غزنویان و سلجوقیان برای تمایز بین ترک زبانان و… به خواندن ادامه دهید ›
-
گسترش دولت صفوی در ایران
تقسیم شیرینی پیروزی موضوع بر سر غلبه شاه اسماعیل بر باقیمانده های حکومت آق قویونلو، قراقویونلو و همچنین پیروزی او بر فرخ یسار، آخرین شیروانشاه در شمال ارس، تاجگذاری (1501) و فتح دیگر سرزمین های ایرانی تا دوازده، سیزده سال… به خواندن ادامه دهید ›
-
یادبود 21 آذر 1324-25
گفتگوی ویدئوئی با محمود فرجامی در باره ریشه و زبان ترکی در ماوراءالنهر، خراسان و ایران و بالاخره تجربه حکومت یکساله فرقه «دمکرات» آذربایجان به دنبال اشغال شمال ایران از طرف ارتش سرخ اتحاد شوروی و سقوط این حکومت یک… به خواندن ادامه دهید ›
-
مهاجرت معکوس ترک ها به ایران
در دوره آق قویونلو ها «پادشاه حسن» (آنگونه که اوزون حسن در دوره سلطنت خود نامیده می شد) قبایل ترکمن ولایات عثمانی را به بازگشت به شرق یعنی ایران فراخوانده بود. اما به نظر میرسد مهاجرت اصلی اغوزهای ترکمن به… به خواندن ادامه دهید ›
-
مقدمه کتاب جدید «ز ایران و ترکان و از تازیان»
آنچه میخوانید طرح مقدمه کتابی با عنوان «ز ایران و ترکان و از تازیان – تاریخ همگرانی ایرانیان و ترکان» است که امیدوارم در چند ماه آینده منتشر شود. روشن است که اشاره این عنوان کتاب به شعر معروف فردوسی… به خواندن ادامه دهید ›
-
خزر ها و نفوذ ترکی در قفقاز و ایران
نفوذ زبان ها و لهجه های ترکی (درست ترش: ترکیک) به قفقاز و آذربایجان از چه زمانی شروع شد؟ بعضی منابع ترکی و فارسی نوشته اند که مهاجرت اقوام ترک به آذربایجان و نفوذ زبان ها و لهجه های مختلف… به خواندن ادامه دهید ›
-
آلان ها و هون ها
دو هزار سال پیش آلان ها قوم، یا درست ترش مجموعه اقوام و طوایفی بودند اصالتا از آسیای میانه که غالبا ریشه ایرانی شرقی داشتند. آنها به فلات ایران کنونی نیامدند، یکجا نشین نشدند و تحت فشار کوچ ها و… به خواندن ادامه دهید ›
-
امپراتوری ایران و چند سوال
حداقل در همین منطقه خودمان چند امپراتوری داشتیم؟ هخامنشی، اشکانی، ساسانی، بیزانس، امویان، عباسیان، صفوی، عثمانی، روسیه… آیا در دوره نادرشاه، و قاجاریه هم ایران «امپراتوری» بود؟ کتاب های تاریخ را که بخوانیم، معمولا تا زمان پهلوی (ویا حد اقل… به خواندن ادامه دهید ›
-
دورانت: عوامل فراز و فرود تمدن ها
امیدوارم به زودی کتابچه ای باارزش و مفید در باره تاریخ تمدن ایران باستان و (حدودا 800 تا هزار سال بعد) شرق مسلمان (عثمانی و صفوی) را که خوب یا بد، با همه رخشندگی ها و کاستی هایش بخشی از… به خواندن ادامه دهید ›
-
سیاست و هنر در عصر صفوی
(بخش قبلی این فصل از کتابچه «دورانت: تاریخ تمدن ایران باستان و شرق مسلمان» در این لینک) اجازه بدهید دوره سلسله صفوی را از مرگ شاه طهماسب اول (1576) تا پایان آن (1722) یكجا مورد مطالعه قرار دهیم، زیرا این، نوعی… به خواندن ادامه دهید ›
-
شاه عباس بزرگ
(بخش قبلی این فصل از کتابچه «دورانت: تاریخ تمدن ایران باستان و شرق مسلمان» در این لینک) از نیکبختی كشورهای مسیحی غرب آن است كه از سال ١۵٧٧ تا ۱۶۳۸ هنگامی كه نخست فرانسه و سپس آلمان گرفتار جنگهای مذهبی بودند،… به خواندن ادامه دهید ›
-
نبرد «لپانتو» و انحطاط دولت عثمانی
(بخش قبلی این فصل از کتابچه «دورانت: تاریخ تمدن ایران باستان و شرق مسلمان» در این لینک) نبرد لِپانتو غرب یاد میگرفت كه شرق هم هنر و هم اسلحه دارد. اما فرمانروایان غرب بایستی مواظب اسلحه تركان میبودند، زیرا سلاطین عثمانی… به خواندن ادامه دهید ›
-
دورانت: چالش اسلام: عثمانیان و صفویان
پیشگفتار این فصل از «تاریخ تمدن» ویل دورانت نُه گفتار گذشته با عنوان «دورانت: ایران باستان» در تارنمای «چشم انداز» منتشر شد. آنچه که اکنون می خوانید فصل «چالش اسلام» از جلد هفتم («آغاز عصر خرد») در اثر کلاسیک و… به خواندن ادامه دهید ›
-
انحطاط امپراتوری هخامنشی
چگونه ملتی می میرد – خشایارشا – فصل آدمكشی – اردشیردوم – كوروش كوچك – داریوش (یا دارای) کوچک – علل سیاسی، نظامی و اخلاقی انحطاط – فتح ایران به دست اسكندر و پیشروی او در هندوستان (بخش هفتم از سلسله… به خواندن ادامه دهید ›
-
علم و هنر در ایران باستان
پزشكی – خرده هنرها – مقبره های كوروش و داریوش – كاخ های تخت جمشید (پرسپولیس) – نقش دیواری تیراندازان – ارزیابی هنر ایرانی (بخش ششم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق مسلمان». بخش پیشین دراین لینک)… به خواندن ادامه دهید ›
-
آداب و اخلاق ایرانیان
خشونت و بزرگواری – قانون پاكیزگی – گناهان جسمانی – دوشیزگان و مردان عزب – ازدواج – زنان – كودكان – اندیشه ایرانیان در باره تعلیم و تربیت (بخش پنجم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق مسلمان». بخش… به خواندن ادامه دهید ›
-
اخلاق زرتشتی
پارسیان – آدمی میدان جنگ خیر و شر است – آتش جاودانی – جهنم، اعراف و بهشت – آئین مهر پرستی – مغان (بخش چهارم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق مسلمان». بخش پیشین دراین لینک) چون… به خواندن ادامه دهید ›
-
زرتشت
زرتشت ظهور پیامبر – دین ایران پیش از زرتشت – كتاب مقدس پارسی ها – اهورمزدا – ارواح پاك و ارواح پلید – مبارزه میان آنها برای تسلط بر جهان (بخش چهارم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق… به خواندن ادامه دهید ›
-
هخامنشیان: آزمایشی در دولتداری
آزمایشی در دولتداری (بخش سوم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق مسلمان». بخش پیشین دراین لینک) شاه – اشراف – سپاه – قانون – كیفری وحشیانه – پایتخت ھا – ایالات (ساتراپ نشینھا) – ھنر بزرگ مدیریت زندگی ایران بیشتر… به خواندن ادامه دهید ›
-
روش زندگی و صناعت ایرانیان
(بخش سوم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق مسلمان». بخش پیشین در این لیبک) روش زندگی و صناعت ایرانیان در دوره هخامنشیان امپراتوری – ملت – زبان – دهقانان – شاهراه های شاهنشاهی – بازرگانی و امور مالی امپراتوری… به خواندن ادامه دهید ›
-
شاهنشاهان هخامنشی
شاهنشاهان هخامنشی کوروش افسانه ها – سیاست های روشن بينانه او – کمبوجیه – داریوش بزرگ – لشکرکشی به یونان (بخش دوم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق مسلمان». بخش پیشین در این لینک) کوروش یكی از حاکمان… به خواندن ادامه دهید ›
-
پیش از شاه اسماعیل
پنجاه، شصت سال مانده به تاجگذاری شاه اسماعیل در تبریز و تاسیس سلسله صفوی (1501)، آذربایجان تحت حاکمیت جهانشاه قراقویونلو بود که متصرفات خود در ایران را گسترش داده بود، اما در رقابتی سرسختانه با اوزون حسن آق قویونلو قرار… به خواندن ادامه دهید ›
-
«موج سوم حکمرانی ترکمن ها» و صفویان
مینورسکی از یک دوره تقریبا پانصد ساله حکمرانی ترکمن ها در تاریخ ایران سخن می گوید. بنظر او این دوره از سه مرحله عبارت بوده است: مرحله نخست که در سال 1040 م. با غلبه اولین سلطان سلجوقی طغرل بیک… به خواندن ادامه دهید ›
-
دیگ هم جوش ایرانی
مقدمه یکی از فصل های کتاب جدید «ترکان ایران و ایران ترکان» از جلوه های فرهنگ به عنوان پدیده هایی دیرپا یاد میشود. تنها کتیبۀ بیستون نیست که قِدمتش به عصر باستان میرسد؛ بلکه برخی از لطیف ترین اجزاء فرهنگ… به خواندن ادامه دهید ›
-
منتشر شد: ترکان ایران و ایران ترکان
ترکان ایران و ایران ترکان (ماوراءالنهر و خراسان از اسلام تا حمله مغول)، نوشته عباس جوادی، انتشارات روزنه، تهران 1401، 92 هزار تومان همزیستی، همگرایی و امتزاج ایرانی‌زبانان و ترک‌زبانان به چند قرن پیش از میلاد در دشت‌های آسیای مرکزی… به خواندن ادامه دهید ›
-
«تذکره الملوک» اثری بی مانند از 300 سال پیش
یادداشت امسال هرگز این قدر خوشحال نشده بودم که از یافتن و مطالعه «تذکره الملوک»، اثر میرزا سمیعا که مشتمل برساختار و تشکیلات ادارى دوره صفویه به همراه طبقات و مشاغل و مناصب آن زمان و حاوى اطلاعاتى درباره حکام… به خواندن ادامه دهید ›
-
میاندوره ترکمنی
پس از مرگ تیمور(707 ق/1407 م) و فرزند او شاهرخ میرزا (847 ق/1447 م) حکومت جانشینان تیمور به ماوراءالنهر، افغانستان و شرق ایران محدود گردید. بخش هائی از ایران و سرزمین های هم مرز ایران و شرق آناتولی تحت حکومت… به خواندن ادامه دهید ›
-
دوره تیموری در روند همگرائی ایرانیان و ترکان
عاقبتِ امپراتوری پهناور چنگیزی همان بود که قرار بود در چنین نظام «خان خانی» بشود: جنگ پسران و نوادگان چنگیز و نزدیکان آنان بر سر هر اولوس، هر شهر و ولایت. اولوس چاغاتای هم از این قاعده مستثنی نبود. به… به خواندن ادامه دهید ›
-
مغول ها می آیند
(«از سلسله گفتار «از ایران و ترکان و از تازیان») در اوایل قرن سیزدهم فتوحات مغول دنیای ایرانیان و ترک زبانان را لرزاند. سردار اقوام مغول تموچین، معروف به چنگیز خان، و نوادگان او با اتکاء به یورش های بی… به خواندن ادامه دهید ›
-
نخستین همگرائی های ایرانیک ها و ترکیک ها
قدیمی ترین دوره ها فروپاشی اتحادیه قبیله ای هسیونگ-نو در میانه های قرن دوم م. سرآغاز مهاجرت پی در پی اقوام مختلف از مغولستان کنونی تا خاورمیانه و اروپا گردید و امواج این مهاجرت ها ترکیب سیاسی، فرهنگی و قومی… به خواندن ادامه دهید ›
-
سلجوقیان، اُغوزها و مغول ها
اواخر هزاره اول میلادی، یعنی هزار سال پیش… حکومت سامانیان فروپاشیده، در ماوراءالنهر و آن سوی سیردریا حکومت قراخانیان جایگزین سامانیان شده و در ولایات شرقی ایران از جمله خراسان دولت غزنویان بر سر کار آمده بود. در این سرزمین… به خواندن ادامه دهید ›
-
از ایران و ترکان و از تازیان
اسلام عربی-ایرانی امکان دارد تعبیر «اسلام عربی-ایرانی» درست مانند تعبیر «اسلام ایرانی-ترکی» که در صفحات بعدی این نوشته به آن خواهیم پرداخت، با شگفتی یا اعتراض بعضی ها روبرو گردد. این چیزی طبیعی است. میتوان گفت که اصول اعتقادی دین… به خواندن ادامه دهید ›
-
اویغورها و خزرها
اویغورها در اوایل اسلام شکی نیست که تاثیر سُغدیان ایرانی زبان بر ترک های نخستین به مراتب بیشتر از چین در همسایگی آنان بوده است. مثلا نظام های نوشتاری ترکی باستان که نمونه های آن در اقصی نقاط آسیای میانه… به خواندن ادامه دهید ›
-
200 سال پیش از میلاد تا 200 میلادی
بستر تاریخی تقریبا پنج هزار سال پیش، جامعه مشترک گویشوران زبان های آغازین هند و اروپایی که احتمالا دردشت های اوراسیای غربی می زیستند، به دلایل ناروشنی پراکنده شد و گروه های مختلف این جامعه به سرزمین های مجاور پخش… به خواندن ادامه دهید ›
-
کاشغری و فردوسی
هزار سال پیش فرهنگ نویس ترک قراخانی محمود کاشغری مناسبات طولانی مدت ایرانیان و ترکان را با این ضرب المثل ترکی قدیمی خلاصه کرده بود: «تات سیز تورک بولماس، باش سیز بؤرک بولماس»، یعنی «ترک بدون تات نباشد ( نمیتواند… به خواندن ادامه دهید ›
-
خیون ها، هپتالیان و ترک ها
حوالی میلاد مسیح، یعنی تقریبا دو هزار سال پیش، اتحادیه بزرگ و چند قومی هون‌ها که در شمال چین و جنوب روسیه کنونی می‌زیستند، زیر ضربات سخت چینی‌ها متلاشی شد. قبایل مختلف هون رو به سوی غرب یعنی روسیه و… به خواندن ادامه دهید ›
-
مادام دیولافوا در آذربایجان سال 1881
اخیرا هر وقت فرصتی پیدا کنم، برای «فراغ خاطر» به سراغ مجله های جلد شده «سیاحت دور دنیا» (به فرانسه، چاپ پاریس، سال های 1880) می روم. در نوشته قبل شرح سفر خانم ژان دیولافوا را که همراه با همسرش… به خواندن ادامه دهید ›
-
نخیر، این، طاهره قره العین نیست
بسیاری از کسانی که تا حدی با دنیای کتاب و مجلات آشنایی دارند، فکر می کنند که عکس بالا متعلق به فاطمه برغانی قزوینی معروف به طاهره قره العین (احتمالا 1230-1268 قمری) شاعر، خطیب، عارف و شورشگر مذهبی و اجتماعی… به خواندن ادامه دهید ›
-
بچه بازی در شرق
این مقاله حدود هشت سال پیش در باره «بچه بازی در شرق» نوشته شده بود. مطمئن نیستم که این وضع در افغانستان یا کشور های منطقه ما در این میان چقدر تغییر یافته است. عباس جوادی – مجله «فارین پالیسی»… به خواندن ادامه دهید ›
-
ردیابی اقوام و زبان های آتروپاتن
دیدیم که سرزمین آتروپاتن که پارچه ای جداشده از سرزمین ماد بود، امروزه آذربایجان و بخش بزرگی از کردستان ایران را در بر می گیرد. آیا بر پایه بررسی و تحلیل تحولات قومی و زبانی دوره تقریبا 200-300 ساله آتروپاتن… به خواندن ادامه دهید ›
-
«فرقه» و اندرزهای تاریخ
مصاحبه عباس جوادی با فصلنامه «خاطرات سیاسی» چاپ تهران، پاییز 1400. از مصاحبه: ما اگرکشور و ملتی قدرتمند، ثروتمند وآزاد می بودیم، اصلا نیازی به اینبحث ها نمی داشتیم. در آن صورت حتی دیگرانمی خواستندازما یاد بگیرند و با ما… به خواندن ادامه دهید ›
-
اقوام و زبان های پیشا مادی چه شدند؟
آنچه که گذشت در سه فصل گذشته از هزار تا پانصد سال پیش از میلاد و آغاز کوچ اقوام ایرانی ماد و پارسی از شرق و شمال دریای خزر به ایران و از جمله آذربایجان و کردستان کنونی، تاسیس پادشاهی… به خواندن ادامه دهید ›
-
تاریخ مختصر آتروپاتن
در بازگویی چکیده ای از تاریخ آتروپاتن مشکلات چندی وجود دارد که نمیتوان و نباید نادیده گرفت. مشکل یکم آن است که در این مورد منبع اصلی اطلاعات کنونی ما تنها چند مورخ یونانی است و برخی از آنان بر… به خواندن ادامه دهید ›
-
ماد کوچک یا «آتروپاتن»
پادشاهی ماد بزرگ بعد از حدود 130 سال حکمرانی، بالاخره در سال 550 پ.م. مغلوب کوروش هخامنشی شد و با دولتداری هخامنشی درآمیخت. در امپراتوری پهناور هخامنشی، ماد، استان و یا به پارسی باستان «ساتراپی» بزرگ و مهمی بود. ماد… به خواندن ادامه دهید ›
-
دوره های تاریخ
بسیاری از مورخین شرقی و از جمله ایرانی، ترکی و عربی میگویند تقسیم بندی غربی مراحل تاریخی از قبیل دوره باستان، قرون وسطا یا سده های میانه و معاصر که طبق تاریخ اروپا تعریف شده است، مناسب با تاریخ و… به خواندن ادامه دهید ›
-
گاهشمار یا بستر تاریخی حکومت و«فرقه دموکرات»
بستر تحولات 77 سال پس از تجربه اشغال شمال ایران توسط ارتش سرخ شوروی، تاسیس «فرقه دموکرات آذربایجان» به دستور حزب کمونیست شوروی، ابتکارات پر پیچ و خم دیپلماسی ایران و فشار قدرت های غربی، در نهایت خروج قوای شوروی… به خواندن ادامه دهید ›
دسته‌های ویژه
زبان آذربایجان در گذر زمان ›
-
زبان آذربایجان در گذر زمان
06.06.2017
-
جغرافیای تاریخی و نام آذربایجان
06.06.2017
-
زبان آذربایجان پیش از ماد ها
06.06.2017
زبان، هویت و ملیت ›
-
چگونه ترک ها ایرانی و ایرانیان ترک شدند؟
26.09.2021
-
قبیله گرایی در تاریخ ایران
13.07.2021
-
دهقان و ترك و تازی
21.04.2020
تاریخ ›
-
دوره های تاریخ
17.10.2022
-
امپراتوری ایران و چند سوال
15.10.2022
-
«تذکره الملوک» اثری بی مانند از 300 سال پیش
14.06.2022
تحصیل زبان مادری ›
-
«فرقه» و اندرزهای تاریخ
27.12.2021
-
اقلا ترکی خودمان را یاد بگیرید
23.06.2020
-
تجربه ترکیه و باکو در تغییر الفبا
21.08.2018
ادبیات ›
-
یونس امره – شاعر انسان گرا
04.11.2016
-
صابر و معجز
10.03.2015
-
ادبیات آذربایجان ایران در قرن بیستم
05.02.2015
زبان و ادبیات ›
-
«می ترسم!»، شعر صابر و مجله «ملانصرالدین»
16.06.2021
-
ترجمه بخشی از یک شعر معجز
15.06.2021
-
زبان ترکی در روزگار صفویان
09.04.2020
یادداشت ›
-
خاطره ای از دکتر جلال متینی و دکتر جواد هیئت
05.08.2020
-
میهن دوستی ایرانی «ناسیونالیسم» اروپایی نیست
07.12.2019
-
عجز تجربه
02.04.2019
دگرگشت زبان آذربایجان و آناتولی ›
-
خزر ها و نفوذ ترکی در قفقاز و ایران
25.10.2022
-
صفوه الصفا و زبان باستان آذربایجان
21.08.2015
-
ترک زبان شدن آذربایجان و آناتولی
02.07.2015
چشم انداز Cheshmandaz.org 
شما باید داخل شوید برای نوشتن دیدگاه.