پروفسور «خلیل اینالجیق» (اینالجیک) به گواهی اکثر دانشمندان و تاریخشناسان ترکیه و خارج از آن، بزرگترین تاریخشناس معاصر ترکیه است. تخصص استاد اینالجیک در زمینه تاریخ عثمانی است. آنچه که ترجمه اش را در زیر تقدیم میکنیم بخش فوق العاده کوچکی است از صحبت مفصل تاریخشناس ترک «مراد بارداکچی» و روزنامه نگار و مدیر شبکه رسانه ای «خبر تورک» «فاتح آلتایلی» با استاد اینالجیک که بخصوص به موضوعات شعر و موسیقی و کلّا هنر در دوران عثمانی میپردازد. بخشی که ترجمه آن در زیر تقدیم میشود از ساعت 1:13:10 (یعنی یکساعت و13 دقیقه و 10 ثانیه) با یک تصنیف کلاسیک عثمانی شروع میشود که آن هم اصلش «عجم» و ایرانی است و تا ساعت 1:21:25 ادامه می یابد اما اگر ترکی ترکیه را حتی کم و بیش میفهمید اگر تمام این صحبت را تماشا کرده به آن گوش کنید نکات بمراتب بيشترى را خواهید یافت که بی ارتباط با ایران نیستند. و اما آنچه که استاد اینالجیک در باره موسیقی کلاسیک عثمانی و ترکیه میگوید:

اصل موسیقی کلاسیک ما یعنی موسیقی دربار (عثمانی) از ایران و دقیق ترش از آذربایجان است. استاد اعظم عبدالقادر مراغی که در دوره تیمور زندگی کرده استاد موسیقی کلاسیک اسلامی است که از دوره قدیم یونانی هم متاثر است . مراغی در مورد موسیقی اسلامی آثار و نوشته های نظری دارد. آنوقت ها عثمانی ها از این موسیقی و شعر ممتاز بی خبر بودند. اما بخصوص در زمان سلطان مراد (قرن پانزدهم م) عثمانیها بسیار خواهان جذب این موسیقی ممتاز به دربار عثمانی میشوند و بعدها فرزند عبدالقادر مراغی یعنی عبدالعزیز را به استانبول دعوت میکنند. همراه با او موسیقی شناسان دیگر هم میایند. تئوری این موسیقی ممتاز را بعد ها در زمان سلطان مراد دوم کسی بنام شکرالله چلبی نوشت که اولین کتاب «ادوار» یعنی تئوری های موسیقی به زبان ترکی است اما استاد اصلی این نظریه ها عبدالقادر مراغی است. دوستان آذری ما سلامت باشند. به ما (ترکیه) شعر ممتاز از نظامی و موسیقی ممتاز از آذربایجان آمده که آنها هم این را از ایران گرفته اند. یعنی چون آنها ترکی صحبت میکردند و ترک بودند، در داخل حدود و مرزهای عثمانی غازی ها ی ما شعر و موسیقی ممتاز را از آنها و بکمک آنها گرفته اند. حقیقت این است. من اینها را در کتاب «خاص باغچه»

Has Bağçede Ayş u Tarab

نوشته ام.

———————–

در ضمن بخوانید:

Halil İnalcık, Has Bağçede Ayş u Tarab, İstanbul 2011.

Murat Bardakçı, Ahmet Oğlu Şükrullah, Şükrullah’ın Risalesi ve 15. Yüzyıl Şark Musikisi Nazariyatı; İstanbul 2012.

دسته‌ها:رنگارنگ

برچسب‌ها:Halil Inalcik, موسیقی, خلیل اینالجیک, عبدالقادر مراغی