ماد و آتروپاتن 
زبان اقوام پیش از مادها چه بود؟
س – آن اقوام و قبایلی که دو تا یک هزار سال پیش ازماد های ایرانی در آذربایجان بودند به کدام زبان سخن میگفتند؟ ج – از دوران پیشا تاریخ آذربایجان، شواهد بسیاری از قبیل یافته های تپه باستانی حسنلو (۶۰۰۰ سال پ.م.) نشاندهنده زندگی و حتی کار تولیدی انسان ها در این منطقه است. اما از… ادامهٔ مطلب ›
زبان آذربایجان کدام است؟
س – «زبان آذربایجان» یعنی کدام زبان و یا زبان ها؟ ج – اولا مشخص کنیم که منظور ما از «آذربایجان» در اینجا استان های اردبیل و آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی و استان زنجان است. و اما تعبیر «زبان آذربایجان» و یا تنها «زبان آذربایجانی» که مثلا در جمهوری آذربایجان جا اقتاده و بمعنی… ادامهٔ مطلب ›
ریشه نام آذربایجان چیست؟
تا اواخر هخامنشیان یعنی تا سال 300 پیش از میلاد نام آذربایجان وجود نداشت. این منطقه بخشی از امپراتوری ماد بود که در منابع یونانی که تمام سرزمین ایران کنونی را ابتدا مادای (ماد) و سپس پرسیس (پارس) مینامیدند همچون «ماد کوچک» نامیده میشد. ریشه نام «آذربایجان» از نام «آتورپاتكان» میاید که یک واژه فارسی میانه… ادامهٔ مطلب ›
درس های ماد و آتروپاتن
من تقریبا در هفت ماه گذشته بطور متمرکز درباره دولت ماد ها و ادامه آن که ماد آتروپاتن (و یا «ماد کوچک») باشد، مطالعه کردم. آن روز یکی از دوستان نزدیک ایران تلفن کرد که فلانی، خوب که چی؟ این داستان سه هزار تا دو هزار و یا ۱۵۰۰ سال پیش است. به زندگی امروز… ادامهٔ مطلب ›
ماد آتروپاتن: جمع بندی
در هشت نوشته گذشته کوشش کردیم در بستر تاریخ عمومی ایران به تاریخ ماد و بویژه آتروپاتن (یعنی آذربايجان و کردستان کنونی بعلاوه زنجان و تا حدی گیلان) از دو زاویه (۱) قومیت و (۲) زبان نگاه کنیم. بگذارید ابتدا آنچه را که گفتیم خلاصه کنیم تا روشن شود که امروزه بعد از گذشت بیش… ادامهٔ مطلب ›
جایگاه زبان مادی و مشتقات بعدی آن
در این نوشته میخواهیم بطور خلاصه، تا اندازه ای که از دستمان برمیاید و برای دانش امروزی زبانشناسی تاریخی روشن است، به سرگذشت زبان مادی دردوره باستان و تغییر و تحول آن بصورت زبان ها و لهجه های بعدی و معاصر از قبیل پهلوی (دوره ایرانی میانه) و معاصر (ایرانی نو) بطور خلاصه اشاره کنیم…. ادامهٔ مطلب ›
زبان در ماد و آتروپاتن
هرودوت، مورخ یونان باستان، مینویسد که پادشاه ماد، دیاکو (قرن هشتم پ.م.)، فرمان های خود را بصورت نوشته صادر میکرده است (۵۴). البته معلوم نیست زبان این فرمان ها چه بوده – شاید هم مانند آنچه که در همین دوره و حتی در زمان هخامنشیان در این منطقه رایج بوده، این قبیل اسناد رسمی به… ادامهٔ مطلب ›
قومیت در آتروپاتن
گمانه زنی میشود که ساکنین پیشا ایرانی آذربایجان و کردستان کنونی یعنی ماد کوچک و یا آتروپاتن بعدی از «لحاظ نژادی» و تباری، قومیت های گوناگونی داشته اند. برخی از آنان مانند لولوبیان که در سرزمینی شامل جنوب وغرب دریاچه ارومیه تا شمال عراق کنونی و سوریه میزیستند «به ظن غالب» با عیلامیان مرتبط بوده… ادامهٔ مطلب ›
هنگاميكه آذربايجان و كردستان ايرانى شد
ریچارد فرای مینویسد: در مقام مقایسه، میتوان میان گسترش ماد ها و در واقع همه اقوام ایرانی در ایران غربی در اوایل هزاره بکم پیش از میلاد و گسترش ترک ها دو هزار سال بعد در آذربایجان قرن یازدهم و دوازدهم میلادی شباهت هائی یافت (۳۱). درهر دو مورد زبان اكثريت مردم آذربايجان بتدريج تغيير يافته… ادامهٔ مطلب ›
ایران شمالغربی قبل از آمدن ایرانیان
در بخش گذشته این مقاله ها از هزاره های سوم و دوم پیش از میلاد و همچنین اوایل هزاره نخست پ.م. و آغاز کوچ اقوام ایرانی ماد از شرق به غرب و از مرکز ایران کنونی به آذربایجان سخن گفتیم. وقتی ماد ها به آتروپاتن بعدی یعنی آذربایجان و کردستان کنونی آمدند آنها هنوز زندگی… ادامهٔ مطلب ›
اقوام و زبان های آتروپاتن تا دوره ماد ها کدامند؟
به گفته مورخین صاحبنظر، تاریخ چیزی است که مطالعه آن را باید از وسط آغاز کرد چرا که ابتدای تاریخ به ما معلوم نیست. اگر تاریخ مکتوب و ثبت شده را با نوشتار های میانرودان (بین النهرین) و بویژه شومر (سومر) و یا مصر باستان شروع کنیم، نمیتوانیم بیش از شش هزار سال به عقب… ادامهٔ مطلب ›
آیا آتروپاتن مستقل بود؟
وقتی کورش هخامنشی در سال ۵۵۰ پ.م. پادشاهی ماد بزرگ را شکست داده به امپراتوری نوخاسته خود ملحق نمود، روابط سه جزء اصلی ایران آینده یعنی عیلام، پارس و ماد نه با خشونت و دشمنی بلکه بیشتر با آمیزش پیش رفت. ظاهرا کورش پادشاهی ماد را لغو نکرد (۷) بلکه فقط قدرت پادشاهی مرکزی دست… ادامهٔ مطلب ›
ماد آتروپاتن – آمیزش قومی و دگرگشت زبانی
درآمد اولین تمدن ها، اولین شهرنشینی ها، اولین تجربه سکونت و کشاورزی و اولین خط و نوشتار در میانرودان و یا بین النهرین بوده است*. این تمدن ها که تقریبا ۷۵۰۰ تا ۵۰۰۰ سال پیش آغاز یافتند،عبارت بودند از شومر (و یا سومر)، آشور (و یا آسور)، بابل، اکد و عیلام (و یا ایلام). از… ادامهٔ مطلب ›
