یکی از آشنایان اهل تبریز که روزنامه نگار هم بود تعریف میکند در واشنگتن چند بار از حیدر علی یف رئیس جمهوری سابق آذربایجان و پدر رئیس جمهوری فعلی الهام علی یف مصاحبه گرفته بود. یک بار هم او را دیده که با یک ایرانی فارسی صحبت میکند. با صدای بلند از ایشان پرسیده «جناب پرزیدنت، فارسی نی هاردا ئورگشدوز؟» («آقای رئیس جمهور، فارسی را کجا یاد گرفتید؟») او هم به ترکی جواب میدهد «سنون شهرونده» («در شهر تو») یعنی در تبریز چونکه مرحوم علی یف او را میشناخت و میدانست تبریزی است.

اخیرا هم یک منبع نیمه رسمی جمهوری آذربایجان در باره نقش حیدر علی یف در زمان اشغال استان های شمالی ایران و از جمله آذربایجان ایران مقاله مفصلی در مدح مرحوم علی یف نوشته بود که با این جمله ها شروع میشد:

«رهبر دینی (ایران، آیت الله خامنه ای) حیدر علی یف را در ورودی سالن پذیرائی استقبال نموده دستانش را فشرد. آن دو بین خود به زبان آذربایجانی (ترکی) صحبت میکردند. بعد از احوالپرسی حیدر علی یف از خامنه ای پرسید:
-خوب، از خامنه چه خبر؟
رهبر دینی ایران خامنه ای تعجب کرد: «تو خامنه را هم میشناسی؟»

-«البته میشناسم. خامنه جای مشهوری است.» (منبع: تارنمای مطبوعات جمهوری آذربایجان)

حیدر علی یف (1923-2003) متولد نخجوان جمهوری آذربایجان است. او از دوره جوانی خود در سازمان اطلاعات و امنیت اتحاد شوروی (ک گ ب) شروع به کار کرد و سپس در حزب کمونیست و حکومت آذربایجان شوروی به درجات عالی و سپس بین سال های 1969 تا 1982 به ریاست حزب کمونیست آذربایجان شوروی رسید و با این ترتیب به  قدرتمند ترین شخص این جمهوری شوروی تبدیل شد. بعد از فروپاشی اتحاد شوروی و شعله ورشدن جنگ ارمنیان و آذری ها بر سر منطقه قره باغ آذربایجان و اشغال آن و دیگر مناطق آذری از سوی دسته های نظامی ارمنی، آذربایجان وارد بحرانی جدی شد. رئیس جمهوری ناسیونالیست و کم تجربه آذربایجان  ابوالفضل ائلچی بیگ ناچار به عقب نشینی شد و حیدر علی یف در سال 1993 به ریاست جمهوری آذربایجان انتخاب گردید و تا آخرش عمرش در سال 2003 در همین وظیفه ماند. بعد از مرگ پدر، پسر او الهام علی یف با تغییر قانون اساسی کشور به ریاست جمهوری منصوب وشد و از آن تاریخ تا کنون در همین مقام باقی ماند

اما حبدر علی یف که فارسی میدانست و شهر های تبریز، خامنه و غیره را می شناخت، کی در ایران بود؟

در دوره اشغال شمال ایران از سوی ارتش سرخ، حیدر علی یف 18 ساله و در سال 1324 یعنی تاسیس و تشکیل حکومت فرقه دمکرات آذربایجان در تبریز او 21 ساله بود و تازه وارد سازمان اطلاعات و امنیت شوروی (ک گ ب) شده بود. با اشغال ایران، حیدر علی یف اولین تجربه خارجی خود را همچون افسر جوان سازمان اطلاعات شوروی  در آذربایجان ایران انجام داد.

 منبع فوق الذکردر تعریف و مدح حیدر علی یف مینویسد:

«در این مقاله در باره دوره ای معلومات خواهیم داد که حیدر علی یف در سازمانهای اطلاعاتی شوروی در همسوئی و کمک به توسعه و رشد جنبش ملی و آزادیخواهانه آذربایجان جنوبی کار و فعالیت میکرد… در باره فعالیت هائی که او بعنوان یک افسر در سال های 1944-45 در آذربایجان جنوبی در راه استقرار دولتی ملی انجام داده است… در آن دوره به غیر از نظامیان شوروی، 3816 نفر غیر نظامی که از آذربایجان شوروی به ایران فرستاده شده بودند (و حیدر علی یف هم جزو آنان بود)  شامل این گروه ها میشد:  82 فعال (حربی و سیاسی)، 100 کارمند سازماندهی شوروی، 400 کارمند پلیس، 24 کارمند راه آهن و 42 متخصص نفت و زمین شناسی…» (همانجا)

رئیس این دسته تقریبا چهار هزار نفره نیروهای غیر نظامی شوروی که ایران را اشغال کرده بودند پزشکی به نام «عزیز علی یف» بود که بیمارستان شوروی تبریز را هم تاسیس کرد. عزیز علی یف اگرچه تا آن وقت ظاهرا با حیدر علی یف خویشاوندی نداشت اما همان سال ها دست این افسر جوان «ک گ ب» را گرفته به پیشرفت کار و مقام او در این سازمان و سپس حزب و حکومت جمهوری شوروی آذربایجان کمکی اساسی نمود.

و نه فقط این.

عزیز علی یف در ضمن دخترش ظریفه خانم را به همسری رئیس جمهوری آینده آذربایجان داد. یعنی عزیز علی یف پدر زن حیدر علی یف و پدر بزرگ رئیس جمهوری کنونی الهام علی یف هم بود.

امروزه عزیز علی یف  یکی از «قهرمانان خلق» جمهوری آذربایجان به شمار میرود و به نام او حتی یک تمبر پستی مخصوص هم چاپ کرده اند. اما عزیز علی یف احتمالا نه بخاطر فعالیت خود در مقام رئیس نیروهای غیر نظامی شوروی در آذربایجان ایران و یا احداث بیمارستان شوروی تبریز بلکه بخاطر پدر زن حیدر علی یف و پدر بزرگ الهام علی یف بودنش به این مقام و منزلت لایق شمرده میشود.

عزیز علییف، مسئول اداره تبلیغات و کشفیات نظامی ارتش سرخ در تبریز و پدر زن حیدر علییف پدر رئیس جمهوری کنونی آذربایجان

مولف مقاله حضور، فعالیت و گفته های حیدر علی یف را در جریان اقامتش در آذربایجان ایران دلیل قاطعی در راه ایمان حیدر علی یف به اندیشه «آذربایجان بزرگ» و «پیوستن آذربایجان جنوبی به آذرربایجان» میشمارد…

————————————–

در ضمن بخوانید: موضوع زبان و حکومت فرقه دمکرات

دسته‌ها:از ۲۱ آذر تا ۲۱ آذر

برچسب‌ها:فرقه دمکرات آذربایجان, پیشه وری, الهام علی یف, تبریز, حیدر علی یف, رنگارنگ, عزیز علی یف