در آثار ایرانی معمولا فرقی بین «آسیای میانه» و آسیای مرکزی» گذاشته نمی شود. در این بررسی منظور از آسیای «میانه» عبارت از منطقه عموما خشک شرق دریای خزر شامل برخی واحه ها از جمله ترکمنستان و بخشی از ازبکستان… به خواندن ادامه دهید ›
رنگارنگ
کاشغری و فردوسی
هزار سال پیش فرهنگ نویس ترک قراخانی محمود کاشغری مناسبات طولانی مدت ایرانیان و ترکان را با این ضرب المثل ترکی قدیمی خلاصه کرده بود: «تات سیز تورک بولماس، باش سیز بؤرک بولماس»، یعنی «ترک بدون تات نباشد ( نمیتواند… به خواندن ادامه دهید ›
تنش ترک و ایرانی در عهد صفوی
تنش «ترک و تاجیک» در فصل های قبل هم دیدیم که پس از حمله اعراب و شکست ساسانیان، ایرانیان بومی نام «عجم» (به معنی «غیر عرب»)گرفته بودند و پس از فتوحات غزنویان و سلجوقیان برای تمایز بین ترک زبانان و… به خواندن ادامه دهید ›
گسترش دولت صفوی در ایران
تقسیم شیرینی پیروزی موضوع بر سر غلبه شاه اسماعیل بر باقیمانده های حکومت آق قویونلو، قراقویونلو و همچنین پیروزی او بر فرخ یسار، آخرین شیروانشاه در شمال ارس، تاجگذاری (1501) و فتح دیگر سرزمین های ایرانی تا دوازده، سیزده سال… به خواندن ادامه دهید ›
یادبود 21 آذر 1324-25
گفتگوی ویدئوئی با محمود فرجامی در باره ریشه و زبان ترکی در ماوراءالنهر، خراسان و ایران و بالاخره تجربه حکومت یکساله فرقه «دمکرات» آذربایجان به دنبال اشغال شمال ایران از طرف ارتش سرخ اتحاد شوروی و سقوط این حکومت یک… به خواندن ادامه دهید ›
خزر ها و نفوذ ترکی در قفقاز و ایران
نفوذ زبان ها و لهجه های ترکی (درست ترش: ترکیک) به قفقاز و آذربایجان از چه زمانی شروع شد؟ بعضی منابع ترکی و فارسی نوشته اند که مهاجرت اقوام ترک به آذربایجان و نفوذ زبان ها و لهجه های مختلف… به خواندن ادامه دهید ›
آلان ها و هون ها
دو هزار سال پیش آلان ها قوم، یا درست ترش مجموعه اقوام و طوایفی بودند اصالتا از آسیای میانه که غالبا ریشه ایرانی شرقی داشتند. آنها به فلات ایران کنونی نیامدند، یکجا نشین نشدند و تحت فشار کوچ ها و… به خواندن ادامه دهید ›
سیاست و هنر در عصر صفوی
(بخش قبلی این فصل از کتابچه «دورانت: تاریخ تمدن ایران باستان و شرق مسلمان» در این لینک) اجازه بدهید دوره سلسله صفوی را از مرگ شاه طهماسب اول (1576) تا پایان آن (1722) یكجا مورد مطالعه قرار دهیم، زیرا این، نوعی… به خواندن ادامه دهید ›
نبرد «لپانتو» و انحطاط دولت عثمانی
(بخش قبلی این فصل از کتابچه «دورانت: تاریخ تمدن ایران باستان و شرق مسلمان» در این لینک) نبرد لِپانتو غرب یاد میگرفت كه شرق هم هنر و هم اسلحه دارد. اما فرمانروایان غرب بایستی مواظب اسلحه تركان میبودند، زیرا سلاطین عثمانی… به خواندن ادامه دهید ›
انحطاط امپراتوری هخامنشی
چگونه ملتی می میرد – خشایارشا – فصل آدمكشی – اردشیردوم – كوروش كوچك – داریوش (یا دارای) کوچک – علل سیاسی، نظامی و اخلاقی انحطاط – فتح ایران به دست اسكندر و پیشروی او در هندوستان (بخش هفتم از سلسله… به خواندن ادامه دهید ›
آداب و اخلاق ایرانیان
خشونت و بزرگواری – قانون پاكیزگی – گناهان جسمانی – دوشیزگان و مردان عزب – ازدواج – زنان – كودكان – اندیشه ایرانیان در باره تعلیم و تربیت (بخش پنجم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق مسلمان». بخش… به خواندن ادامه دهید ›
زرتشت
زرتشت ظهور پیامبر – دین ایران پیش از زرتشت – كتاب مقدس پارسی ها – اهورمزدا – ارواح پاك و ارواح پلید – مبارزه میان آنها برای تسلط بر جهان (بخش چهارم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق… به خواندن ادامه دهید ›
هخامنشیان: آزمایشی در دولتداری
آزمایشی در دولتداری (بخش سوم از سلسله مقالات «دورانت: تمدن ایران باستان و شرق مسلمان». بخش پیشین دراین لینک) شاه – اشراف – سپاه – قانون – كیفری وحشیانه – پایتخت ھا – ایالات (ساتراپ نشینھا) – ھنر بزرگ مدیریت زندگی ایران بیشتر… به خواندن ادامه دهید ›
«تذکره الملوک» اثری بی مانند از 300 سال پیش
یادداشت امسال هرگز این قدر خوشحال نشده بودم که از یافتن و مطالعه «تذکره الملوک»، اثر میرزا سمیعا که مشتمل برساختار و تشکیلات ادارى دوره صفویه به همراه طبقات و مشاغل و مناصب آن زمان و حاوى اطلاعاتى درباره حکام… به خواندن ادامه دهید ›
سلجوقیان، اُغوزها و مغول ها
اواخر هزاره اول میلادی، یعنی هزار سال پیش… حکومت سامانیان فروپاشیده، در ماوراءالنهر و آن سوی سیردریا حکومت قراخانیان جایگزین سامانیان شده و در ولایات شرقی ایران از جمله خراسان دولت غزنویان بر سر کار آمده بود. در این سرزمین… به خواندن ادامه دهید ›
اویغورها و خزرها
اویغورها در اوایل اسلام شکی نیست که تاثیر سُغدیان ایرانی زبان بر ترک های نخستین به مراتب بیشتر از چین در همسایگی آنان بوده است. مثلا نظام های نوشتاری ترکی باستان که نمونه های آن در اقصی نقاط آسیای میانه… به خواندن ادامه دهید ›
200 سال پیش از میلاد تا 200 میلادی
بستر تاریخی تقریبا پنج هزار سال پیش، جامعه مشترک گویشوران زبان های آغازین هند و اروپایی که احتمالا دردشت های اوراسیای غربی می زیستند، به دلایل ناروشنی پراکنده شد و گروه های مختلف این جامعه به سرزمین های مجاور پخش… به خواندن ادامه دهید ›
گاهشمار یا بستر تاریخی حکومت و«فرقه دموکرات»
بستر تحولات 77 سال پس از تجربه اشغال شمال ایران توسط ارتش سرخ شوروی، تاسیس «فرقه دموکرات آذربایجان» به دستور حزب کمونیست شوروی، ابتکارات پر پیچ و خم دیپلماسی ایران و فشار قدرت های غربی، در نهایت خروج قوای شوروی… به خواندن ادامه دهید ›
اقوام و زبان های پیشا مادی چه شدند؟
آنچه که گذشت در سه فصل گذشته از هزار تا پانصد سال پیش از میلاد و آغاز کوچ اقوام ایرانی ماد و پارسی از شرق و شمال دریای خزر به ایران و از جمله آذربایجان و کردستان کنونی، تاسیس پادشاهی… به خواندن ادامه دهید ›
تاریخ مختصر آتروپاتن
در بازگویی چکیده ای از تاریخ آتروپاتن مشکلات چندی وجود دارد که نمیتوان و نباید نادیده گرفت. مشکل یکم آن است که در این مورد منبع اصلی اطلاعات کنونی ما تنها چند مورخ یونانی است و برخی از آنان بر… به خواندن ادامه دهید ›
ماد کوچک یا «آتروپاتن»
پادشاهی ماد بزرگ بعد از حدود 130 سال حکمرانی، بالاخره در سال 550 پ.م. مغلوب کوروش هخامنشی شد و با دولتداری هخامنشی درآمیخت. در امپراتوری پهناور هخامنشی، ماد، استان و یا به پارسی باستان «ساتراپی» بزرگ و مهمی بود. ماد… به خواندن ادامه دهید ›
مادها می آیند
مهاجرت بزرگ ماد ها همانند خویشاوندان پارسی خود قومی هند و ایرانی زبان بودند. در فلات ایران کنونی نخستین اشاره تاریخی به ماد ها و سرزمین آنها (مادَه، مِدیا، مادایَه) و همراه با آنها پارسی ها (پارثوا، پارسا، پرسیس) در… به خواندن ادامه دهید ›
کتاب «ریگ آمو» منتشر شد
کتاب «ریگ آمو – ایرانیان و ترکان ماوراءالنهر از اسلام تا حمله مغول» به قلم عباس جوادی (263 ص) از سوی «نشر مهری» منتشر شد. جزئیات پخش و فروش این کتاب را از تارنمای «نشر مهری» (این لینک) می توان… به خواندن ادامه دهید ›
اسلام ایرانیان، اسلام ترکان
(بخش نُهم رشته گفتار «ایرانیان و ترکان ماوراءالنهر در اوایل اسلام») سال های 800 تا 1000 میلادی… روش اسلام آوردن ترکان صحرانشین از آنچه که میان ایرانیان و ترکان یکجا نشین ماوراءالنهر دیدیم، فرق می کند. برخلاف ماوراءالنهر، قبول اسلام… به خواندن ادامه دهید ›
ایران صد و بیست سال پیش
این اثر به اصطلاح «چاپ دوم» و کمی تصحیح شده خلاصه خاطرات کنسول پادشاهی روسیه در ایران 120 سال پیش، پیر پونافیدین است که قبلا در تارنمای «چشم انداز» با عنوان «صد سال پیش در سرزمین شیر و خورشید» منتشر… به خواندن ادامه دهید ›
تولد فارسی نو
زبان فارسی که امروزه در ایران، افغانستان و تاجیکستان با لهجه هایی اندک متفاوت به عنوان زبان گفتار و نوشتار به کار میرود، فارسی «نو»، معاصر یا «دری» نامیده می شود. فارسی کنونی، به عنوان زبانی کتبی، ادبی و یا… به خواندن ادامه دهید ›
گذار از پهلوی به فارسی معاصر
عباس جوادی – گفتیم که از نظر تاریخی، مرحله پارسی باستان تا آخر هخامنشیان و مرحله زبان پهلوی تا آخر ساسانیان ادامه داشت و مرحله فارسی معاصر تقریبا دویست سال پس از حمله اعراب و قبول اسلام در ایران، شروع… به خواندن ادامه دهید ›
صد سال نخست اسلام در ماوراءالنهر
ده سال پس از نبرد نهاوند در سال 642 م. و پیروزی بر ایران ساسانی، اعراب به آمودریا رسیده بودند. مرکز خراسان، مرو، در سال 651 م. سقوط کرده بود، اما تا تسخیر آن سوی آمودریا یعنی ماوراءالنهر دستکم پنجاه… به خواندن ادامه دهید ›
دشت های اوراسیا: هزار و ششصد سال کوچ و امتزاج
در هزاره اول پیش از میلاد، ماد ها و سپس پارسیان هخامنشی امپراتوری خود را تاسیس کرده بودند که هسته اصلی آن در فلات ایران بود. در حالیکه در باره ایران بخصوص از تاسیس هخامنشیان به بعد اطلاعات تاریخی و… به خواندن ادامه دهید ›
قبیله گرایی در تاریخ ایران
A Design by Abol Bahadori سرنوشت اولاما خان (اولامه خان)، یکی از سران ایل «تکه لو» ی ترکمن در زمان کشاکش صفوی و عثمانی بسیار آموزنده و عبرت آمیز است. طایفه اولاما خان هنگام کوچ و اسکان ایلات و قبایل… به خواندن ادامه دهید ›
کشمکش یکجانشینان و کوچ نشینان در تاریخ آسیای مرکزی
عباس جوادی – در مقاله های پیشین هم گفته بودیم که ماوراءالنهر یعنی سرزمین های میان دو رود آمودریا و سیردریا و حتی مناطق نزدیک و همجوار آن مانند مرو، بلخ، چاچ (تاشکند) و فرغانه و نهایتا خوارزم همه آسیای… به خواندن ادامه دهید ›
پنج تنِ «مثلث طوس، بلخ و نیشابور»
نظام المُلک و غزالی غزنویان، سلجوقیان و وزیران آنان به دلیل وفاداری بی چون و چرای خود به تسنن و مخصوصا مذاهب حنفی و شافعی، تسنن را در مقابل مذاهب دیگر، بخصوص اسماعیلیان و دیگر جریان های شیعه تقویت نمودند…. به خواندن ادامه دهید ›
«می ترسم!»، شعر صابر و مجله «ملانصرالدین»
شعری را که در زیر می خوانید، شاعر معروف و طنز نویس نامدار آذربایجان میرزا علی اکبر طاهر زاده ملقب به «صابر» (1862-1911) احتمالا پس از سال های 1900 یعنی 110 سال پیش نوشته و در مجله مشهور فکاهی و… به خواندن ادامه دهید ›
ترجمه بخشی از یک شعر معجز
یکی از دوستان شعر معروفی از مرحوم میرزا علی معجز شبستری را با تیتر «الله» که در واقع شکوه نامه مفصلی است در فیس بوک گذاشت و دوست دیگری گله کرد که شعر ترکی است و او این شعر را… به خواندن ادامه دهید ›
مصاحبه با «فصلنامه خاطرات سیاسی» در باره جریان فرقه دمکرات
مصاحبه «فصلنامه خاطرات سیاسی» چاپ تهران (سال سوم، شماره 11، زمستان 1399) با عباس جوادی در باره حکومت یکساله «فرقه دمکرات آذربایجان» به رهبری پیشه وری، شماره ویژه فصلنامه تحت عنوان «یک سده تکاپوی جامعه مدنی» در باره مهم ترین… به خواندن ادامه دهید ›
گلستان و ترکمنچای، ۱۸۱۳ و ۱۸۲۸
عباس جوادی و ناطق زینالوف – دوم اسفند برابر با ۲۱ فوریه سالگرد امضای قرارداد «ترکمنچای» بین ایران و روسیه است. در زمستان سال ۱۸۲۸ متن عهدنامه را از طرف «اعلیحضرت قضا قدرت، پادشاه اعظم والاجاه، امپراطور اکرم شوکت دستگاه،… به خواندن ادامه دهید ›
سامانیان و دوره شکوفایی
بنیانگذار دودمان سامانیان «سامان خُدات» (خداه، خدا) به روایتی حاکم روستای سامان در نزدیکی بلخ و از دهقانان یعنی زمینداران بانفوذ بومی و ایرانی تبار بود. او از تبار بهرام چوبین از سرداران شورشگر ساسانی محسوب می شد که در… به خواندن ادامه دهید ›
ماوراءالنهر پیش از اسلام
1500 سال پیش، مدتی مانده به ظهور اسلام و سپس گسترش آن به خاورمیانه، ایران و ماوراءالنهر، مردمی که میان آمودریا و سیردریا می زیستند، دولتی متشکل و واحد نداشتند. از خوارزم تا بخارا، از سمرقند، تا چاچ (به عربی… به خواندن ادامه دهید ›
حیف است این کتاب را نخوانید
اگر به تاریخ و گذشته جغرافیا، آداب و رسوم، زبان و فرهنگ سرزمین های اسلامی و یا دستکم سرزمین های ایرانی و به اصطلاح «عجم» هزار سال پیش علاقه دارید، حیف است که جلد دوم اثر معروف تاریخی مورخ و… به خواندن ادامه دهید ›
عاشورا و نوروز 120 سال پیش
آنچه می خوانید، بخش کوچکی از خاطرات کنسول سابق روسیه تزاری در ایران، پیر پونافیدین و عکس های همسرش «اِما کوشران» است. ترجمه این خاطرات مفصل با عنوان «زندگی در شرق مسلمان» از روسی به انگلیسی توسط اِما کوشران در… به خواندن ادامه دهید ›
اسلام و ترکهای دشت ها
(بخش هشتم رشته گفتار «ایرانیان و ترکان در اوایل اسلام») عباس جوادی – صد سال پس از نخستین حملههای اعراب به ماوراءالنهر، در سالهای 750، اکثریت ایرانی تبار مردم ماوراءالنهر کم و بیش مسلمان شدهبودند. ترکهای بومی ماوراءالنهر اقلیت کوچکی… به خواندن ادامه دهید ›
به زوری، به زاری، به زر
(بخش هفتم رشته گفتار «ایرانیان و ترکان ماوراءالنهر در اوایل اسلام») «تنها با شمشیر و شلاق»؟ عباس جوادی – تقریبا هشتاد سال پس از ظهور اسلام، یکی از سرداران خلیفه اموی بنام قُتیبه بن مسلم حاکم خراسان و ماوراءالنهر شد…. به خواندن ادامه دهید ›
راه دراز مسلمان شدن ترکها
(بخش ششم رشته گفتار «ایرانیان و ترکان ماوراءالنهر در اوایل اسلام») عباس جوادی – آیا ترکها در مدتی کوتاه، به گونهای مسالمت آمیز و حتی داوطلبانه و در اثر جاذبه امپراتوری عربی-اسلامی، تجارت و همسایگی با ایرانیان نومسلمان به اسلام… به خواندن ادامه دهید ›
میهن دوستی ایرانی «ناسیونالیسم» اروپایی نیست
برنامه » ناسیونالیسم و ایرانیت، ابزار مبارزه؟» با دکتر عطا هودشتیان، خانم فری ناز آرین فر و عباس جوادی، در برنامه پرگار بی بی سی، مثل همیشه با اجرای جناب داریوش کریمی نظر بنده در این باره: بسیاری بحثهای روشنفکری… به خواندن ادامه دهید ›
Richard N. Frye: History of the Persian Language in the East
;Generously provided by the personal website of late Professor Frye http://www.richardfrye.org © :CLICK HERE FRYE_History of the Persian Language in the East_FULL
ایرانیان می روند، ترکان می آیند
آمودریا و سیردریا (نقشه اصلی از ویکی پدیا) در اواخر هزاره یکم میلادی امیران سامانی دیگر نظارت بر دولت را در خراسان و حتی ماوراءالنهر از دست داده بودند. آنها هنوز رسما نمایندگان خلیفه بغداد در خراسان و ماوراءالنهر بودند…. به خواندن ادامه دهید ›
آذربایجان، ۱۲۰۰ سال پیش، در المسالک والممالک
عباس جوادی – همانگونه که در غرب، استرابوی یونانی (63پ م-23م) را پدر جغرافیاشناسی معاصر غربی-اروپایی می شمارند، در شرق مسلمان نیز ابن خردادبه ایرانی (ابوالقاسم عبیدالله بن خردادبه و یا «ابن خرداذبه»، 211 تا 300ق و یا 826 تا… به خواندن ادامه دهید ›
نقش کوچ اعراب به ایران پس از اسلام
حمله اعراب مسلمان به ایران و در هم شکستن امپراتوری ساسانی میان سال های 633 و 651 میلادی، حاکمیت نظامی، سیاسی و مالی خلافت عربی بر ایران را برقرار نمود. به طور همزمان، دین نو یعنی اسلام و زبان عربی… به خواندن ادامه دهید ›
سه تحول بزرگ قومی در تاریخ ایران
عیلام تاریخی (منبع: ویکی پدیا) 2700 سال پیش از میلاد عیلامیان (ایلامیان) در جنوب غرب ایران کنونی اولین تمدن و دیرتر اولین پادشاهی بزرگ در سرزمین ایران کنونی را تاسیس نمودند. در دیگر مناطق ایران کنونی و تاریخی نیز گروه… به خواندن ادامه دهید ›
دو افشار یزدی، محمود و ایرج افشار
بوی جوی موليان آيد همی / ياد يار مهربانآيد همی ريگ آموی و درشتی های آن/ زير پايم پرنيانآيد همی آب جيحون با همه پهناوری/ خنك مارا تا ميان آيد همی ای بخارا، شاد باش ودير زی/ شاه سويت ميهمان… به خواندن ادامه دهید ›
شما باید داخل شوید برای نوشتن دیدگاه.