یک ماه پس از سقوط حکومت فرقه دمکرات آذربایجان و حزب دمکرات کردستان، سرهنگ جی. دی. پایباس، وابسته نظامی بریتانیا در سفارت این کشور در تهران، به اکثر نقاط آذربایجان اعزام می‌شود تا از وضع مردم وتبعات سقوط نیرو‌های «دمکرات» طرفدار شوروی، خود بالشخصه اطلاعات دست اول جمع کند و آن را به اطلاع سفارت بریتانیا در تهران برساند. این سفر بین دوم دی ماه ۱۳۲۵ و ۱۴ دی ماه ۱۳۲۵ یعنی کمتر از یک ماه پس از سقوط رسمی حکومت فرقه دمکرات در تبریز و حزب دمکرات کردستان در مهاباد بود.

این گزارش از معدود اطلاعات دقیقی است که بلافاصله پس از سقوط «دمکرات»‌های آذری و کرد جمع آوری شده و به همین جهت بسیار جالب است، چرا که از سویی افراد فرقه دمکرات و حزب توده که به شوروی گریخته بودند، در آنجا از «قتل عام هزاران نفر» و حتی «نسل کشی» از سوی ارتش ایران سخن می‌گفتند و از سوی دیگر، خود دولت و ارتش ایران ارقام دقیقی در باره تلفات نداشت. رقمی که پایباس برپایه بررسی خود در شهرهای گوناگون آذربایجان می‌دهد، حدود ۴۲۰ نفر است که به گفته او به دنبال فروپاشی حکومت فرقه، آن هم اکثرا به دست خود مردم به قتل رسیده‌اند.

گزارش پایباس  به طور تقریبا همزمان جزو دیگرگزارش‌های محرمانه سفارت آمریکا در تهران به واشنگتن ارسال شد. همه این گزارش‌ها در سال‌های اخیر از حالت محرمانه خارج شد و در اختیار عموم قرار گرفتند. پژوهشگر و مترجم ایرانی آقای کاوه بیات آن عده از اسناد محرمانه آمریکا را که مربوط به حزب دمکرات کردستان می‌شود، در کتابی به نام از این کتاب«کرد‌ها و فرقه دمکرات آذربایجان» ترجمه کرده در سال ۱۳۸۸ به چاپ رسانیده است. در اینجا تنها مقدمه سفیر آمریکا در تهران جرج وی. آلن و خود «گزارش پایباس» از مجموعه این کتاب را ملاحظه خواهید نمود.

نسخه پی دی اف تمام کتاب «کردها و فرقه دمکرات آذربایجان»  را می‌توان در این لینک «چشم انداز» یافت.

اصل انگلیسی اسناد سابقا محرمانه وزارت خارجه آمریکا در باره ایران را نیز می‌توانید در این لینک مطالعه کنید.

گزارش پایباس 1

گزارش پایباس2

گزارش پایباس3

گزارش پایباس4

گزارش پایباس5

گزارش پایباس6

پایباس 6 الف

گزارش پایباس7

گزارش پایباس8

گزارش پایباس9

گزارش پایباس10

گزارش پایباس11

گزارش پایباس12

دسته‌ها:از ۲۱ آذر تا ۲۱ آذر, رنگارنگ