ترک تیرانداز، مینیاتور از یک کتاب عثمانی، منبع: ویکی پدیا

منابع اصلی رشته نوشته های «ماوراءالنهر در اوایل اسلام»

منابع مرجع و دانشگاهی درباره ماوراءالنهر در ششصد سال نخست  پس از ظهور اسلام، بسیارند. منابعی که فقط یکی دو بار استفاده شده اند، نه در این فهرست، بلکه تنها در داخل متن ذکر شده اند. منابعی را که بیشتر استفاده شده اند، در فهرست زیر می توان دید. در هر نقل قول مستقیم، نام نویسنده و صفحه مورد نظر را در داخل متن خواهیم داد. منابع نوشته شده به خط لاتین ابتدا و منابع نوشته شده به خط عربی و فارسی به دنبال آن داده شده اند. توضیحات داخل متن نوشته همه فارسی هستند. زبان منابع غیر فارسی (مثلا عربی، انگلیسی، آلمانی، ترکی) در داخل متن ذکر خواهد شد. زبان منابع فارسی ذکر نمی شود. تاریخ انتشار منابع فارسی، خورشیدی است. منابع اروپایی و ترکی ترکیه تاریخ میلادی خواهند داشت. هنگام نقل قول در متن، از عناوین طولانی تر آثار عنوان کوتاه تری که نشان دهنده مشخص منابع مزبور باشند، داده خواهد شد، مانند:

ابن خلدون، مقدمه، (انگلیسی)

برای:

Ibn Khaldun: The Muqaddimah, translated into English by Franz Rosenthal, New York 1958

Abetekov, A. and Yusupov, H.: Ancient Iranian Nomads in Western Central Asia, in Harmatta, Janos (1994): History of Civilizations of Central Asia, Vol. II, UN Publishing, Paris

Anthony, David W. (2007). The Horse The Wheel And Language. How Bronze-Age Riders From the Eurasian Steppes Shaped The Modern World. Princeton University Press

Asimov, M. S., and Bosworth, C. E. (eds.) (1998): History of Civilizations of Central Asia, Vol. IV, UN Publishing, Paris

Avicenna (ibn-Sina, Abu Ali): A Treatise on the Canon of Medicine (original Arabic: al-Qanun fi-l Tibb,) around 1025-1037, English translation, London 1930, Reprint New York 1973

Barthold, Wassili V. (1928): Turkestan down to the Mongols, («E. J. W. Gibb Memorial» Series, n.s. v.), chap. II, pp. 182-322, «Central Asia down to the Twelfth Century»

Barthold, Wassili V. (1935): 12 Vorlesungen über die Geschichte der Türken Mittelasiens; in: Die Welt des Islams, Bd. 17, Beiband zu Band 14-17. 12 Vorlesungen über die Geschichte der Türken Mittelasiens (1935), pp. 1-247+273-278; published by Brill

Bartold Vassili V. (1925): Tadzhiki, Istoricheskiy Ocherk, (in:) Sochineniya II, 1, Moskva 1963

Bergne, Paul (2007): The Birth of Tajikistan; National Identity and the Origins of the Republic, Tauris, New York

al-Biruni, Aby Reyhan: A Chronology of Ancient Nations (English translation,) London 1886

Boeschoten, Hendrik: The Speakers of Turkic Languages, in: Johanson, Lars and Agnes Csato, Eva (eds.) (1998): The Turkic Languages, New York

Bolshakov, O. G.: Central Asia under the Early Abbasids, in M. S. Asimov and C. E. Bosworth (eds.): History of Civilisations of Central Asia, Vol. 4, Part 2, UNESCO 1998

Bosworth, C. Edmund: A Pioneer Arabic Encyclopedia of the Sciences: Al Khwarizmi’s Keys of the Sciences, in Isis, University of Chicago Press Journals, 1963 54:1, No. 175

Bosworth, C. Edmund  (1963): The Ghaznavids: the Empire in Afghanistan and Eastern Iran 994-1040; Edinburgh University Press

Bosworth, C. Edmund  (2007): The Turks in the Islamic Lands up to the Mid 11th Century, in Bosworth, C. Edmund (ed.): The Turks in the Early Islamic World, Burlington, VT, USA

Bosworth, C. Edmund (2007): Barbarian Incursions: the Coming of the Turks into the Islamic World, in Bosworth, C. Edmund (ed.): The Turks in the Early Islamic World, Burlington, VT, USA

Bosworth, C. Edmund: The Appearance of the Arabs in Central Asia under the Umayyads and the Establishment of Islam, in Asimov, M. S., and Bosworth, C. E. (1998): The History of Central Asian Civilizations, Vol. IV, Part one, UNESCO Publishing

Bosworth, C. Edmund: Chorasmia ii. Islamic times; in Encyclopaedia Iranica online, retrieved on 21.05.2019

Bregel, Yuri: Turko-Mongol Influences in Central Asia, in Canfield (ed.) (1991)

Brice, W. C. (1955): The Turkish Colonization of Anatolia; in Bulletin of the John Rylands Library, 38:1, pp. 18-44, London, p. 41

Cahen, Claude: Pre-Ottoman Turkey (1968): a general survey of the material and spiritual culture and history, trans. J. Jones-Williams, New York

The Cambridge History of Iran in Eight Volumes, vol. 4: The Period from the Arab Invasion to the Seljuqs; edited by R. N. Frye, Cambridge University Press, 2008

Canfield, Robert L. (ed.) (1991): Turko-Persia in Historical Perspective, Cambridge University Press

Dankoff, Robert: Qarakhanid Literature and the Beginnings of Turco-Islamic Culture, in Paksoy, Hasan B. (ed.): Central Asian Monuments, Istanbul 1992

Durant, Will (1954): The Story of Civilisations, vol. 1: Our Oriental Heritage, New York

Frye, Richard N. (1975): The Golden Age of Persia. The Arabs in the East, London

Frye, Richard N.: Pre-Islamic and early Islamic cultures in Central Asia, in Canfield (ed.) (1991)

Frye, Richard N. (1995): The Heritage of Central Asia, Princeton, NJ, USA

Frye, Richard N. (2008): The Heritage of Persia, Costa Mesta, Calif., USA

Frye, Richard N. (2015): The Heritage of Persia, London

Frye, Richard N. (2018): History of Persian Language in the East, PDF from R. Frye’s personal website

al-Ghazali, Abu-Hamid Mohammad: The Incoherence of the Philosophers, translated by Michael E. Marmura, Provo, Utah, USA (2000)

(al-Ghazali: Deliverance from Error. Translated by) Watt, Montgomery: The Faith and Practice of al-Ghazali, London 1952

Gibb, H. A. R. (1923): The Arab Conquests in Central. Asia, London

Golden, Peter B.: Karakhanids and Early Islam, in Sinor, Denis (ed.) (1990): The Cambridge History of Early Inner Asia, Cambridge University Press, pp. 343-370

Golden, Peter B. (1992a): An Introduction to the History of the Turkic Peoples, Harrassowitz, Wiesbaden

Golden, Peter B. (1992b): The Turkic Peoples: A Historical Sketch, in Johanson, Lars and Csato, Eva A.: The Turkic Languages, Routledge, London, and New York, 1998

Golden, Peter B. (2011): Central Asia World History, Oxford University Press

Grafton, A., Most, G. W., Settis, S. (Eds.); The Classical Tradition, Harvard University Press Reference Library, 2013

Grenet, Frantz and De la Vaissiere, Etienne (2002): The Last Days of Panjikent, in Silk Road Art and Archaeology, vol. 8

Gutas, Dimitri (1998): Greek Thought, Arabic Culture. The Graeco-Arabic Translation Movement in Baghdad and Early ‹Abbasid Society (2nd-4th/8th-10th centuries.) Routledge, New York NY

Harmatta, Janos (ed.) (1994): History of Civilizations of Central Asia, Vol. II, UN Publishing, Paris

Kaplony, Andreas: The Conversion of the Turks of Central Asia to Islam as Seen by Arabic and Persian Geography: A Comparative Perspective, in : É. de La Vaissière (éd.) (2008): Islamisation de l’Asie centrale. Processus locaux d’acculturation du VIIe au XIe siècle. Paris, pp. 319-338. (Studia Iranica, Cahier 39)

al-Kaşhğari, Mahmud: Compendium of the Turkic Dialects (Divan Lughat ut-Turk),; transl. R. Dankoff; Cambridge, Mas. 1982-1985

Kennedy, Hugh (2004): When Baghdad Ruled the Muslim World. The Rise and Fall of Islam’s Greatest Dynasty, Da Capo Press, USA

Kennedy, Hugh (2007): The Great Arab Conquests, Da Capo Press, USA

Ibn Khaldun: The Muqaddimah, translated into English by Franz Rosenthal, New York 1958

Al-Khalili, Jim (2016): Im Haus der Weisheit; Die Arabischen Wissenschaften als Fundament unserer Kultur, 2. Auflage, Fischer, Frankfurt am Main

Lewis, Bernard (2002): What Went Wrong? The Clash Between Islam and the Modernity in the Middle East; Oxford University Press

Maalouf, Amin (2015): Samarkand, Insel-Verlag, Berlin

Madelung, W. (1990): “al-Māturīdī”, in Encyclopaedia of Islam, Second Edition, Edited by P. Bearman, e.a., 846-47

McKenzie, D. N. (1991, 2011): Chorasmia iii. The Chorasmian Language; in Encyclopaedia Iranica online; retrieved on 21.01.2019

Minorsky, Vladimir F. (Translator) (1937): Anonymous: Hudud-al Alam, The Regions of the World, A Persian Geography 372 A.H.-982 A.D., London

Morgenstierne, Georg Valentin (2011): “AFGHANISTAN vi. Paṣ̌tō,” in Encyclopaedia Iranica online; 1982, viewed on Sep 6, 2018

Mottahedeh, Roy: The Abbasid Caliphate in Iran, in Frye (ed.): The Cambridge History of Iran, vol. 4, see above

Narshakhi: The History of Bukhara, translated (into English) from a Persian abridgment of the Arabic original by Richard N. Frye, Cambridge, Massachusets 1954

Negmatov, Nugman N.: The Samanid State, in Asimov, M. S., and Bosworth, C. E. (eds.) (1998): History of Civilizations of Central Asia, Vol. IV, UN Publishing

Ocak, Ahmet Yaşar (2011): Ortaçağlar Anadolu’sunda İslam’ın Ayak İzleri, Selçuklu Dönemi, İstanbul

Olbrycht, Marek Jan: Arsacid Iran and the Nomads of Central Asia – Ways of Cultural Transfer; in: Bemmann, Jan and Schmauder, Michael (ed.) (2015): Complexity of Interaction Along the Eurasian Steppe Zone in the First Millenium CE, Bonn

Ortaylı, İlber: Türklerin Tarihi, İstanbul 2015

Osman S. A. Ismail, in Bosworth, C. E. (ed.) (2007): The Turks in the Early Islamic World, Burlington, VT, USA

Patts, D. T.: Nomadism in Iran (2014): From Antiquity to the Modern Era, Oxford University Press

Perry, John: From Persian to Tajik to Persian: Culture, politics, and law reshape a Central Asian language, in NSL.8, Linguistic Studies in the Non-Slavic Languages of the Commonwealth of the Independent States and the Baltic Republics, ed. Howard I. Aronson, Chicago Linguistics Society, 1996

Perry, John: Tajik i. The Ethnonym, Origins, and Application, in Encyclopaedia Iranica online, viewed in January 2020

Pritsak, Omeljan: Titles and Tribal Names amongst the Altaic Peoples, in Bosworth, C. E. (ed.) (2007): The Turks in the Early Islamic World, Burlington, VT, USA

Rapoport, Yuri Aleksandrovich (1991): Chorasmia i. Archaeology and pre-Islamic history; in Encyclopaedia Iranica online, retrieved on 21.01.2019

Robson, J.: al-Bukhari, in Encyclopaedia of Islam, 2. Edition, vol. 1, Brill, Leiden 1960

Roux, Jean-Paul (2000): Histoire des Turcs: Deux milles rin Tarihi: Pasifik’ten Akdeniz’e, İstanbul

Scharlipp, Wolfgang-Ekkehard (1992): Die frühen Türken in Zentralasien: Eine Einführung in ihre Geschichte und Kultur, Darmstadt

Schaeder, Hans Heinrich: Türkische Namen der Iranier, in: Die Welt des Islams, Festschrift für Friedrich Giese, Berlin/Leipzig 1941

Sinor, Denis (ed.) (1990): The Cambridge History of Early Inner Asia, Cambridge University Press

Starr, S. Frederick (2013): Lost Enlightenment. Central Asia’s Golden Age from the Arab Conquest to Tamerlane, Princeton University Press

Sunderman, Werner: An Early Attestation of the Name of the Tajiks, in MedioIranica, Proceedings of the International Colloquium Organized by Katholieke Universitet Leuven, Belgium 1993

Sykes, P. E. (1915): A History of Iran, London

Toynbee, Arnold (1956): The Study of History. London, UK: Oxford University Press

Yusofi, Gh. H.: Abu Moslem Khorasani, in Encyclopaedia Iranica, viewed on 28 Dec. 2020

Windfuhr, Gernot: 2. Dialectology and Topics, in: Windfuhr, Gernot (2009): The Iranian Languages, Routledge, Oxon, UK and New York, NY

نویسنده ناشناس (قرن چهارم هجری): حدود العالم من المشرق الی المغرب، تهران 1362 (در متن: حدود)

ابن الاثیر، عزالدین علی: الکامل فی التاریخ، جلد نهم، ترجمه حمید رضا آژیر، تهران 1381

ابن خرداذبه، عبدالله: المسالک و الممالک، لیدن 1889

ابن خلدون: العبر، تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالمحمد آیتی، جلد دوم، تهران 1383

ابن خلدون: مقدمه، جلد اول و دوم، ترجمه مجمد پروین گنابادی، تهران 1336

ابن خلدون، مقدمه، چاپ سوم اصل عربی، شکل کامل، بیروت 1900م

اصطخری (و یا: استخری)، ابو اسحق ابراهیم (قرن دهم م): مسالک و ممالک، ترجمه ایرج افشار، تهران 1340

اشپولر، برتولد: تاریخ ایران در قرون نخستین اسلام، ج یکم، تهران  1373

اشپولر، برتولد: تاریخ ایران در قرون نخستین اسلام، ج دوم، چاپ هشتم، تهران 1391

باسورث، ک ا.: تاریخ سیاسی و دودمانی ایران (490-614 هجری/1000-1217 میلادی)، در: تاریخ ایران (تاریخ کمبریج ایران)، جلد پنجم، از آمدن  سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانیان، پژوهش دانشگاه کمبریج، ترجمه حسن انوشه، تهران 1381

بلاذری، ابوالحسن احمد بن یحیی: فتوح البلدان (ووو)، ترجمه محمد توکل، تهران 1337

بیرونی، ابوریحان (390-391 هجری): آثار الباقیه عن القرون الخالیه، ترجمه اکبر داناسرشت، تهران 1386

بیهقی، ابوالفضل: تاریخ بیهقی، چاپ فیاض و غنی، تهران ۱۳۲۴

تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه، از سلسله تحقیقات گروه تاریخ ایران دانشگاه کمبریج، جلد چهارم، مترجم: حسن انوشه، تهران 1363 (در متن: تاریخ ایران کمبریج)

جاحظ، ابی عثمان عمربن بحر (قرن دوم-سوم ق): البیان و التبیین، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، جزء سوم، چاپ هفتم، قاهره 1418 هجری، 1998 میلادی

جاحظ، مناقب الترک، در: «رسائل الجاحظ»، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره 1964

جوادی، عباس: ایران و آذربایجان در بستر تاریخ و زبان، لندن 2015

ابن خلدون، مقدمه (اصل عربی)، چاپ سوم، بیروت 1900

ابن خلدون: مقدمه، ترجمه فارسی از محمد پروین گنابادی، جلد دوم، تهران 1336

رئیس نیا، رحیم: آذربایجان در سیر تاریخ ایران، تهران 1370

زرین کوب، عبدالحسین: دو قرن سکوت، تهران 1326؛

سپهری، فریدون: پژوهشی در باره امامان اهل سنت، تهران 1380

طبری، محمد بن جریر: تاریخ طبری (اصل عربی کتاب از اواخر سده سوم هجری،) ترجمه فارسی ابوالقاسم پاینده، جلد نهم، چاپ پنجم، تهران 1383

طبری، همان، جلد دهم، چاپ دوم، تهران 1363

غزالی، حامد بن محمد: اعترافات غزالی، کتاب المنقذ من الضلال، ترجمه زین الدین کیایی نژاد، تهران 1338

غزالی، حامد بن محمد: تهافُت الفلاسفه، یا تناقض گویی فیلسوفان، ترجمه دکتر علی اصغر حلبی، تهران 1382

کاشغری، محمود بن حسین بن الحسین بن محمد: کتاب دیوان لغات الترک (تالیف 466ق)، باز نشر استانبول (1333 ق): ، جد اول، ثانی، ثالث (1333)

گردیزی، عبدالحی: زین الاخبار، تهران 1363

شاهرخ مسکوب: ملیت و زبان، پاریس 1368

ابن ندیم، محمد بن اسحاق: الفهرست، ترجمه محمد رضا تجدد، تهران، چاپ اول 1381

نَرشخی، ابوبکر محمد بن جعفر: تاریخ بخارا، ترجمه ابونصر احمدبن محمد نصر القباوی، تهران 1362

ورهرام، غلامرضا: حکومت های محلی در شرق ایران، در: مجله تحقیقات تاریخی، سال اول، شماره سوم، تهران 1371

هیئت، جواد: سیری در تاریخ زبان و لهجه های ترکی، چاپ سوم، تهران 1380

ابی یعقوب، احمد: تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران 1342

دسته‌ها:ماوراءالنهر و اسلام