منابع اصلی رشته نوشته های «ماوراءالنهر در اوایل اسلام»
منابع مرجع و دانشگاهی درباره ماوراءالنهر در ششصد سال نخست پس از ظهور اسلام، بسیارند. منابعی که فقط یکی دو بار استفاده شده اند، نه در این فهرست، بلکه تنها در داخل متن ذکر شده اند. منابعی را که بیشتر استفاده شده اند، در فهرست زیر می توان دید. در هر نقل قول مستقیم، نام نویسنده و صفحه مورد نظر را در داخل متن خواهیم داد. منابع نوشته شده به خط لاتین ابتدا و منابع نوشته شده به خط عربی و فارسی به دنبال آن داده شده اند. توضیحات داخل متن نوشته همه فارسی هستند. زبان منابع غیر فارسی (مثلا عربی، انگلیسی، آلمانی، ترکی) در داخل متن ذکر خواهد شد. زبان منابع فارسی ذکر نمی شود. تاریخ انتشار منابع فارسی، خورشیدی است. منابع اروپایی و ترکی ترکیه تاریخ میلادی خواهند داشت. هنگام نقل قول در متن، از عناوین طولانی تر آثار عنوان کوتاه تری که نشان دهنده مشخص منابع مزبور باشند، داده خواهد شد، مانند:
ابن خلدون، مقدمه، (انگلیسی)
برای:
Ibn Khaldun: The Muqaddimah, translated into English by Franz Rosenthal, New York 1958
Abetekov, A. and Yusupov, H.: Ancient Iranian Nomads in Western Central Asia, in Harmatta, Janos (1994): History of Civilizations of Central Asia, Vol. II, UN Publishing, Paris
Anthony, David W. (2007). The Horse The Wheel And Language. How Bronze-Age Riders From the Eurasian Steppes Shaped The Modern World. Princeton University Press
Asimov, M. S., and Bosworth, C. E. (eds.) (1998): History of Civilizations of Central Asia, Vol. IV, UN Publishing, Paris
Avicenna (ibn-Sina, Abu Ali): A Treatise on the Canon of Medicine (original Arabic: al-Qanun fi-l Tibb,) around 1025-1037, English translation, London 1930, Reprint New York 1973
Barthold, Wassili V. (1928): Turkestan down to the Mongols, («E. J. W. Gibb Memorial» Series, n.s. v.), chap. II, pp. 182-322, «Central Asia down to the Twelfth Century»
Barthold, Wassili V. (1935): 12 Vorlesungen über die Geschichte der Türken Mittelasiens; in: Die Welt des Islams, Bd. 17, Beiband zu Band 14-17. 12 Vorlesungen über die Geschichte der Türken Mittelasiens (1935), pp. 1-247+273-278; published by Brill
Bartold Vassili V. (1925): Tadzhiki, Istoricheskiy Ocherk, (in:) Sochineniya II, 1, Moskva 1963
Bergne, Paul (2007): The Birth of Tajikistan; National Identity and the Origins of the Republic, Tauris, New York
al-Biruni, Aby Reyhan: A Chronology of Ancient Nations (English translation,) London 1886
Boeschoten, Hendrik: The Speakers of Turkic Languages, in: Johanson, Lars and Agnes Csato, Eva (eds.) (1998): The Turkic Languages, New York
Bolshakov, O. G.: Central Asia under the Early Abbasids, in M. S. Asimov and C. E. Bosworth (eds.): History of Civilisations of Central Asia, Vol. 4, Part 2, UNESCO 1998
Bosworth, C. Edmund: A Pioneer Arabic Encyclopedia of the Sciences: Al Khwarizmi’s Keys of the Sciences, in Isis, University of Chicago Press Journals, 1963 54:1, No. 175
Bosworth, C. Edmund (1963): The Ghaznavids: the Empire in Afghanistan and Eastern Iran 994-1040; Edinburgh University Press
Bosworth, C. Edmund (2007): The Turks in the Islamic Lands up to the Mid 11th Century, in Bosworth, C. Edmund (ed.): The Turks in the Early Islamic World, Burlington, VT, USA
Bosworth, C. Edmund (2007): Barbarian Incursions: the Coming of the Turks into the Islamic World, in Bosworth, C. Edmund (ed.): The Turks in the Early Islamic World, Burlington, VT, USA
Bosworth, C. Edmund: The Appearance of the Arabs in Central Asia under the Umayyads and the Establishment of Islam, in Asimov, M. S., and Bosworth, C. E. (1998): The History of Central Asian Civilizations, Vol. IV, Part one, UNESCO Publishing
Bosworth, C. Edmund: Chorasmia ii. Islamic times; in Encyclopaedia Iranica online, retrieved on 21.05.2019
Bregel, Yuri: Turko-Mongol Influences in Central Asia, in Canfield (ed.) (1991)
Brice, W. C. (1955): The Turkish Colonization of Anatolia; in Bulletin of the John Rylands Library, 38:1, pp. 18-44, London, p. 41
Cahen, Claude: Pre-Ottoman Turkey (1968): a general survey of the material and spiritual culture and history, trans. J. Jones-Williams, New York
The Cambridge History of Iran in Eight Volumes, vol. 4: The Period from the Arab Invasion to the Seljuqs; edited by R. N. Frye, Cambridge University Press, 2008
Canfield, Robert L. (ed.) (1991): Turko-Persia in Historical Perspective, Cambridge University Press
Dankoff, Robert: Qarakhanid Literature and the Beginnings of Turco-Islamic Culture, in Paksoy, Hasan B. (ed.): Central Asian Monuments, Istanbul 1992
Durant, Will (1954): The Story of Civilisations, vol. 1: Our Oriental Heritage, New York
Frye, Richard N. (1975): The Golden Age of Persia. The Arabs in the East, London
Frye, Richard N.: Pre-Islamic and early Islamic cultures in Central Asia, in Canfield (ed.) (1991)
Frye, Richard N. (1995): The Heritage of Central Asia, Princeton, NJ, USA
Frye, Richard N. (2008): The Heritage of Persia, Costa Mesta, Calif., USA
Frye, Richard N. (2015): The Heritage of Persia, London
Frye, Richard N. (2018): History of Persian Language in the East, PDF from R. Frye’s personal website
al-Ghazali, Abu-Hamid Mohammad: The Incoherence of the Philosophers, translated by Michael E. Marmura, Provo, Utah, USA (2000)
(al-Ghazali: Deliverance from Error. Translated by) Watt, Montgomery: The Faith and Practice of al-Ghazali, London 1952
Gibb, H. A. R. (1923): The Arab Conquests in Central. Asia, London
Golden, Peter B.: Karakhanids and Early Islam, in Sinor, Denis (ed.) (1990): The Cambridge History of Early Inner Asia, Cambridge University Press, pp. 343-370
Golden, Peter B. (1992a): An Introduction to the History of the Turkic Peoples, Harrassowitz, Wiesbaden
Golden, Peter B. (1992b): The Turkic Peoples: A Historical Sketch, in Johanson, Lars and Csato, Eva A.: The Turkic Languages, Routledge, London, and New York, 1998
Golden, Peter B. (2011): Central Asia World History, Oxford University Press
Grafton, A., Most, G. W., Settis, S. (Eds.); The Classical Tradition, Harvard University Press Reference Library, 2013
Grenet, Frantz and De la Vaissiere, Etienne (2002): The Last Days of Panjikent, in Silk Road Art and Archaeology, vol. 8
Gutas, Dimitri (1998): Greek Thought, Arabic Culture. The Graeco-Arabic Translation Movement in Baghdad and Early ‹Abbasid Society (2nd-4th/8th-10th centuries.) Routledge, New York NY
Harmatta, Janos (ed.) (1994): History of Civilizations of Central Asia, Vol. II, UN Publishing, Paris
Kaplony, Andreas: The Conversion of the Turks of Central Asia to Islam as Seen by Arabic and Persian Geography: A Comparative Perspective, in : É. de La Vaissière (éd.) (2008): Islamisation de l’Asie centrale. Processus locaux d’acculturation du VIIe au XIe siècle. Paris, pp. 319-338. (Studia Iranica, Cahier 39)
al-Kaşhğari, Mahmud: Compendium of the Turkic Dialects (Divan Lughat ut-Turk),; transl. R. Dankoff; Cambridge, Mas. 1982-1985
Kennedy, Hugh (2004): When Baghdad Ruled the Muslim World. The Rise and Fall of Islam’s Greatest Dynasty, Da Capo Press, USA
Kennedy, Hugh (2007): The Great Arab Conquests, Da Capo Press, USA
Ibn Khaldun: The Muqaddimah, translated into English by Franz Rosenthal, New York 1958
Al-Khalili, Jim (2016): Im Haus der Weisheit; Die Arabischen Wissenschaften als Fundament unserer Kultur, 2. Auflage, Fischer, Frankfurt am Main
Lewis, Bernard (2002): What Went Wrong? The Clash Between Islam and the Modernity in the Middle East; Oxford University Press
Maalouf, Amin (2015): Samarkand, Insel-Verlag, Berlin
Madelung, W. (1990): “al-Māturīdī”, in Encyclopaedia of Islam, Second Edition, Edited by P. Bearman, e.a., 846-47
McKenzie, D. N. (1991, 2011): Chorasmia iii. The Chorasmian Language; in Encyclopaedia Iranica online; retrieved on 21.01.2019
Minorsky, Vladimir F. (Translator) (1937): Anonymous: Hudud-al Alam, The Regions of the World, A Persian Geography 372 A.H.-982 A.D., London
Morgenstierne, Georg Valentin (2011): “AFGHANISTAN vi. Paṣ̌tō,” in Encyclopaedia Iranica online; 1982, viewed on Sep 6, 2018
Mottahedeh, Roy: The Abbasid Caliphate in Iran, in Frye (ed.): The Cambridge History of Iran, vol. 4, see above
Narshakhi: The History of Bukhara, translated (into English) from a Persian abridgment of the Arabic original by Richard N. Frye, Cambridge, Massachusets 1954
Negmatov, Nugman N.: The Samanid State, in Asimov, M. S., and Bosworth, C. E. (eds.) (1998): History of Civilizations of Central Asia, Vol. IV, UN Publishing
Ocak, Ahmet Yaşar (2011): Ortaçağlar Anadolu’sunda İslam’ın Ayak İzleri, Selçuklu Dönemi, İstanbul
Olbrycht, Marek Jan: Arsacid Iran and the Nomads of Central Asia – Ways of Cultural Transfer; in: Bemmann, Jan and Schmauder, Michael (ed.) (2015): Complexity of Interaction Along the Eurasian Steppe Zone in the First Millenium CE, Bonn
Ortaylı, İlber: Türklerin Tarihi, İstanbul 2015
Osman S. A. Ismail, in Bosworth, C. E. (ed.) (2007): The Turks in the Early Islamic World, Burlington, VT, USA
Patts, D. T.: Nomadism in Iran (2014): From Antiquity to the Modern Era, Oxford University Press
Perry, John: From Persian to Tajik to Persian: Culture, politics, and law reshape a Central Asian language, in NSL.8, Linguistic Studies in the Non-Slavic Languages of the Commonwealth of the Independent States and the Baltic Republics, ed. Howard I. Aronson, Chicago Linguistics Society, 1996
Perry, John: Tajik i. The Ethnonym, Origins, and Application, in Encyclopaedia Iranica online, viewed in January 2020
Pritsak, Omeljan: Titles and Tribal Names amongst the Altaic Peoples, in Bosworth, C. E. (ed.) (2007): The Turks in the Early Islamic World, Burlington, VT, USA
Rapoport, Yuri Aleksandrovich (1991): Chorasmia i. Archaeology and pre-Islamic history; in Encyclopaedia Iranica online, retrieved on 21.01.2019
Robson, J.: al-Bukhari, in Encyclopaedia of Islam, 2. Edition, vol. 1, Brill, Leiden 1960
Roux, Jean-Paul (2000): Histoire des Turcs: Deux milles rin Tarihi: Pasifik’ten Akdeniz’e, İstanbul
Scharlipp, Wolfgang-Ekkehard (1992): Die frühen Türken in Zentralasien: Eine Einführung in ihre Geschichte und Kultur, Darmstadt
Schaeder, Hans Heinrich: Türkische Namen der Iranier, in: Die Welt des Islams, Festschrift für Friedrich Giese, Berlin/Leipzig 1941
Sinor, Denis (ed.) (1990): The Cambridge History of Early Inner Asia, Cambridge University Press
Starr, S. Frederick (2013): Lost Enlightenment. Central Asia’s Golden Age from the Arab Conquest to Tamerlane, Princeton University Press
Sunderman, Werner: An Early Attestation of the Name of the Tajiks, in MedioIranica, Proceedings of the International Colloquium Organized by Katholieke Universitet Leuven, Belgium 1993
Sykes, P. E. (1915): A History of Iran, London
Toynbee, Arnold (1956): The Study of History. London, UK: Oxford University Press
Yusofi, Gh. H.: Abu Moslem Khorasani, in Encyclopaedia Iranica, viewed on 28 Dec. 2020
Windfuhr, Gernot: 2. Dialectology and Topics, in: Windfuhr, Gernot (2009): The Iranian Languages, Routledge, Oxon, UK and New York, NY
نویسنده ناشناس (قرن چهارم هجری): حدود العالم من المشرق الی المغرب، تهران 1362 (در متن: حدود)
ابن الاثیر، عزالدین علی: الکامل فی التاریخ، جلد نهم، ترجمه حمید رضا آژیر، تهران 1381
ابن خرداذبه، عبدالله: المسالک و الممالک، لیدن 1889
ابن خلدون: العبر، تاریخ ابن خلدون، ترجمه عبدالمحمد آیتی، جلد دوم، تهران 1383
ابن خلدون: مقدمه، جلد اول و دوم، ترجمه مجمد پروین گنابادی، تهران 1336
ابن خلدون، مقدمه، چاپ سوم اصل عربی، شکل کامل، بیروت 1900م
اصطخری (و یا: استخری)، ابو اسحق ابراهیم (قرن دهم م): مسالک و ممالک، ترجمه ایرج افشار، تهران 1340
اشپولر، برتولد: تاریخ ایران در قرون نخستین اسلام، ج یکم، تهران 1373
اشپولر، برتولد: تاریخ ایران در قرون نخستین اسلام، ج دوم، چاپ هشتم، تهران 1391
باسورث، ک ا.: تاریخ سیاسی و دودمانی ایران (490-614 هجری/1000-1217 میلادی)، در: تاریخ ایران (تاریخ کمبریج ایران)، جلد پنجم، از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانیان، پژوهش دانشگاه کمبریج، ترجمه حسن انوشه، تهران 1381
بلاذری، ابوالحسن احمد بن یحیی: فتوح البلدان (ووو)، ترجمه محمد توکل، تهران 1337
بیرونی، ابوریحان (390-391 هجری): آثار الباقیه عن القرون الخالیه، ترجمه اکبر داناسرشت، تهران 1386
بیهقی، ابوالفضل: تاریخ بیهقی، چاپ فیاض و غنی، تهران ۱۳۲۴
تاریخ ایران از اسلام تا سلاجقه، از سلسله تحقیقات گروه تاریخ ایران دانشگاه کمبریج، جلد چهارم، مترجم: حسن انوشه، تهران 1363 (در متن: تاریخ ایران کمبریج)
جاحظ، ابی عثمان عمربن بحر (قرن دوم-سوم ق): البیان و التبیین، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، جزء سوم، چاپ هفتم، قاهره 1418 هجری، 1998 میلادی
جاحظ، مناقب الترک، در: «رسائل الجاحظ»، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره 1964
جوادی، عباس: ایران و آذربایجان در بستر تاریخ و زبان، لندن 2015
ابن خلدون، مقدمه (اصل عربی)، چاپ سوم، بیروت 1900
ابن خلدون: مقدمه، ترجمه فارسی از محمد پروین گنابادی، جلد دوم، تهران 1336
رئیس نیا، رحیم: آذربایجان در سیر تاریخ ایران، تهران 1370
زرین کوب، عبدالحسین: دو قرن سکوت، تهران 1326؛
سپهری، فریدون: پژوهشی در باره امامان اهل سنت، تهران 1380
طبری، محمد بن جریر: تاریخ طبری (اصل عربی کتاب از اواخر سده سوم هجری،) ترجمه فارسی ابوالقاسم پاینده، جلد نهم، چاپ پنجم، تهران 1383
طبری، همان، جلد دهم، چاپ دوم، تهران 1363
غزالی، حامد بن محمد: اعترافات غزالی، کتاب المنقذ من الضلال، ترجمه زین الدین کیایی نژاد، تهران 1338
غزالی، حامد بن محمد: تهافُت الفلاسفه، یا تناقض گویی فیلسوفان، ترجمه دکتر علی اصغر حلبی، تهران 1382
کاشغری، محمود بن حسین بن الحسین بن محمد: کتاب دیوان لغات الترک (تالیف 466ق)، باز نشر استانبول (1333 ق): ، جد اول، ثانی، ثالث (1333)
گردیزی، عبدالحی: زین الاخبار، تهران 1363
شاهرخ مسکوب: ملیت و زبان، پاریس 1368
ابن ندیم، محمد بن اسحاق: الفهرست، ترجمه محمد رضا تجدد، تهران، چاپ اول 1381
نَرشخی، ابوبکر محمد بن جعفر: تاریخ بخارا، ترجمه ابونصر احمدبن محمد نصر القباوی، تهران 1362
ورهرام، غلامرضا: حکومت های محلی در شرق ایران، در: مجله تحقیقات تاریخی، سال اول، شماره سوم، تهران 1371
هیئت، جواد: سیری در تاریخ زبان و لهجه های ترکی، چاپ سوم، تهران 1380
ابی یعقوب، احمد: تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران 1342
دستهها:ماوراءالنهر و اسلام