شعری را که در زیر می خوانید، شاعر معروف و طنز نویس نامدار آذربایجان میرزا علی اکبر طاهر زاده ملقب به «صابر» (1862-1911) احتمالا پس از سال های 1900 یعنی 110 سال پیش نوشته و در مجله مشهور فکاهی و… به خواندن ادامه دهید ›
زبان و ادبیات
ترجمه بخشی از یک شعر معجز
یکی از دوستان شعر معروفی از مرحوم میرزا علی معجز شبستری را با تیتر «الله» که در واقع شکوه نامه مفصلی است در فیس بوک گذاشت و دوست دیگری گله کرد که شعر ترکی است و او این شعر را… به خواندن ادامه دهید ›
اقلا ترکی خودمان را یاد بگیرید
طرح دیگری از ابوالفضل بهادری (باز نشر از 7 دسامبر 2013) عباس جوادی – مرحوم عبدالجواد فلاطورى که یکی از استادان اصلی من در رشته شرقشناسی دانشگاه کلن آلمان بود یک بار در یک صحبت خصوصی با اشاره به کسانی… به خواندن ادامه دهید ›
زبان ترکی در روزگار صفویان
آنچه می خوانید بخشی از مقدمه کتاب «فرهنگ ترکی جغتائی، رومی، قزلباشی، روسی و قلماقی» تالیف محمد رضا و عبدالجلیل نصیری (دوره صفویه) است که به کوشش، تصحیح و با مقمه های مفصل دکتر حسن جوادی و ایرانشناس معروف هلندی… به خواندن ادامه دهید ›
تاثیر ترکی استانبولی به «فارسی خان والده»
بعد از به توپ بسته شدن مجلس و در جریان جنگ نخست جهانی، بسیاری از روشنفکران، سیاستمداران، شاعران و نویسندگان تجددخواه ایران راهی استانبول و فرنگ و بویژه برلین، پاریس و لندن شدند. از میان این عده میتوان به نام… به خواندن ادامه دهید ›
درباره زبان های التصاقی
التصاقی و یا پیوندی بودن مخصوص ترکی و یا دیگر زبان های آلتائی و یا حتی اورالی نیست. تقریبا اکثر زبان های دنیا به درجه های کم و یا زیاد پیوندی هستند. به این واژه ها درچند زبان دنیا دقت… به خواندن ادامه دهید ›
نادرشاه افشار و زبان ترکی
نادرشاه از طایفه قرخلوی قبیله ترک زبان افشار بود. بدنبال زوال سلسله صفویان که نادر یکی از فرماندهان برجسته آن بود، او خود مسئولیت پادشاهی کشور را بدست گرفت و در شرایطی بحرانی، نقشی تعیین کننده در احیای تمامیت ارضی… به خواندن ادامه دهید ›
تورخان گنجه ای در باره «ترکی عجمی»
هنوز بطور یقین و با استدلالی علمی نمیتوان گفت که دو گویش ترکی عثمانی و آذری از کی و تحت کدام شرایط تاریخی و مردم شناسی از همدیگر جداشده بصورت زبان ها و یا گویش هائی مستقل در آمده اند…. به خواندن ادامه دهید ›
تغییر الفبا در جمهوری آذربایجان
در باکو در عرض صد سال سه بار الفبای ترکی را تغییر دادند. بله، هزار سال الفبای فارسی در آنجا هم حاکم بود، اما در همین صد سال اخیر سه بار تغییرش دادند. بعد از اسلام خط و الفبای همه… به خواندن ادامه دهید ›
تاثیر ترکی بر فارسی
سه زبان اصلی شرق، باصطلاح «السنه ثلاثه» یعنی عربی، فارسی و ترکی در طول بیش از هزار سال گذشته تاثیر بزرگی بر همدیگر گذاشته اند. آنچه که بیش از همه و در نگاه اول به چشم هر فرد غیر متخصص… به خواندن ادامه دهید ›
«ترکی» های دیگر
در ایران، ما به آن گونه ترکی که در آذربایجان بکار میرود «ترکی» (به ترکی «تورکی») میگوئیم. اگر بخواهیم آن را در مقابل ترکی ترکیه مشخص و تفکیک کنیم از تعابیری مانند «ترکی آذری» و یا فقط «آذری» استفاده میکنیم…. به خواندن ادامه دهید ›
ادبیات اسلامی در آذربایجان شوروی
عباس جوادی – آنچه که میخوانید یکی دو پاراگراف از نوشته من از سال 1990 در مجله «مطالعات آسیای مرکزی» (ش 1، ص 97-103، 1990) چاپ آکسفورد بریتانیاست. این نوشته Glasnost and Soviet Azerbaijani Literature (متن پی دی اف مقاله در… به خواندن ادامه دهید ›
حمام خزینه سی – خزینه حمام
نمونه یک حمام خزینه عباس جوادی – من خودم حمام های خزینه راندیده ام. این حمام ها زمان رضا شاه در تهران و شهرهای بزرگ رسما ممنوع شد اما مردم در شهر های کوچکتر و روستا ها تا مدتی هنوز از… به خواندن ادامه دهید ›
مقام فارسی و ترکی در دو دولت ایران و روم
عباس جوادی – در «تاریخ سیستان» میخوانیم وقتی یعقوب لیث منشور حکومت سیستان و بلوچستان و کابل و هرات گرفت «شعرا او را شعر گفتندی به تازی… پس یعقوب گفت چیزی که من اندر نیابم چرا باید گفت. محمد وصیف… به خواندن ادامه دهید ›
ضرب المثل های ترکی آذری با صدای سهند و فرزانه
این فایل صوتی حاوی بخش بسیار کوچکی ازچند کاست است با صدای شاعر معروف مرحوم بولوت قاراچورلو (سهند) و نویسنده و محقق شناخته مرحوم محمد علی فرزانه که ضرب المثل هائی را که خود جمع آوری کرده بودند در سال… به خواندن ادامه دهید ›
فردوسی و آذربایجان
عباس جوادی – ترجمه تركى آذرى شاهنامه فردوسى را ميخوانم. مترجم معروف و دانشمند مرحوم محمد مبارز عليزاده ٢٧ سال زندگى خودرا به ترجمه شاهنامه وقف كرده است. اصل و شكل كامل ترجمه در باكو چاپ شده ولى منتخبى از… به خواندن ادامه دهید ›
Phonologie des Persischen – واجشناسی فارسی
این رساله ای است که در سال 1984 در دانشگاه کلن آلمان ضمن برنامه دکترا نوشته بودم. موضوع این رساله «واجشناسی فارسی معاصر» است. رساله به آلمانی نوشته شده و عبارت از 111 صفحه است. کار دکترا طبق قواعد دانشگاهی… به خواندن ادامه دهید ›
زبان مادری، زبان نخست
یکی از دوستان ایرانی مقیم آلمان از دخترش صاحب یک نوه شد. مبارک است! دخترش هم متولد آلمان است و طبیعتا آلمانی اش بهتر از فارسی اش هست. در نورنبرگ با جوانی که مدتی است از ترکیه آمده ازدواج کرده است. آن… به خواندن ادامه دهید ›
ادبیات ترکی پیش از اسلام
اکثریت قبایل ترک زبان آسیای میانه، چین و سیبری جنوبی قبل از قبول اسلام در قرن هشتم میلادی هنوز یکجا نشین نشده بودند و ادبیات مکتوب نداشتند اگرچه ادبیات شفاهی ترکی از جمله افسانه هائی از قبیل «ماناس» و «دده… به خواندن ادامه دهید ›
تات و ترک
طبق نوشته تاریخ بیهقی، وقتی طغرل بیگ سلجوقی سلطان مسعود غزنوی را شکست داده در سال 1040 در نیشابور همچون «پادشاه خراسان» تاجگذاری می کند، اشراف و علمای شهر را دعوت کرده با آنها مشورت می کند. سلطان جدید خراسان در… به خواندن ادامه دهید ›
یغنابی و سُغدی
خیلی جالب و واقعیتش عجیب است: شرقشناس چکی لوبومیر نوواک از دانشگاه پراگ یک لغت یَغنابی – چکی نوشته و این کتاب اخیرا برنده جایزه «انجمن مترجمین جمهوری چک» شده است. این فرهنگ لغات (در این لینک) که دارای 7500… به خواندن ادامه دهید ›
صابر و معجز
طرح یک مقاله نسبتا مفصل درباره نقش اجتماعی و سیاسی فرهنگ، شعر و ادبیات ضد خرافاتی سال های 1880-1930 در شمال و جنوب رود ارس (و علاوه بر آن در ادبیات مشروطه ایران) را به یکی از دوستان باسواد باکو فرستاده… به خواندن ادامه دهید ›
ادبیات آذربایجان ایران در قرن بیستم
عباس جوادی – پروین اعتصا می، چهره برجسته شعر ایران در قرن بیستم، زاده تبریز و بزرگ شده در تهران است و اشعارش را به فارسی نوشته. مولف نامدار اثر معروف «حیدر بابایه سلام»، محمد حسین شهریار، هم به فارسی… به خواندن ادامه دهید ›
مقایسه خط لاتین و عربی برای نگارش ترکی
آنچه که میخوانید کم و بیش «پروتوکولی» است از یک مناطره در فیس بوک که اساسا بین بنده، عباس جوادی و دوست فاضل و محترمم آقای فتح الله ذوقی در باره خط و الفبای فارسی – عربی (حروف عربی با حروف… به خواندن ادامه دهید ›
الفبا و املای ترکی آذری
بنده از نظر کاربرد الفبا و املای ترکی آذری در ایران نگران دو موضوع هستم، یکم: استفاده بی رویه از الفبای لاتین (چه ترکی ترکیه و ترکی جمهوری آذربایجان و چه صرفا انگلیسی) و دوم: املاهای بی بند و بار… به خواندن ادامه دهید ›
آموزش عثمانی: کار اردوغان درست است
رئیس جمهوری ترکیه رجب طیب اردوغان میخواهد آموزش عثمانی یعنی نوع ترکی پیش از جمهوری را که زیاد تحت تاثیر عربی و فارسی بود و از سال های 1000 تا تاسیس جمهوری ترکیه در سال 1923 و لغو الفبای عثمانی… به خواندن ادامه دهید ›
ادبیات دینی به ترکی آذری
عباس جوادی – اغلب نویسندگان و روشنفکران ما که در باره تاریخ و مسائل زبان و ادبیات ترکی آذری در ایران نوشته اند این نکته را از قلم انداخته اند که بعد از رضا شاه که به نشر و پخش… به خواندن ادامه دهید ›
صفت تفضیلی و عالی در ترکی ما
مرحوم صمد بهرنگی زمانی مقاله ای نوشته بود با تیتر «دستور زبان کنونی آذربایجان» که در واقع نقدی بود بر کتابی با همین عنوان بقلم مرحوم ادیب فاضل عبدالعلی کارنگ. بهرنگی در این مقاله اش در ضمن نوشته بود: امروزه… به خواندن ادامه دهید ›
کلمات خارجی در فارسی و ترکی و سیاست «پاکسازی» زبان
عباس جوادی – من هنوز یادم است که در دوران پهلوی در بعضی کتابها و روزنامه جات میخواندیم که زبان ترکی که ما در آذربایجان صحبت میکنیم «معجونی از فارسی، ترکی و عربی» است و در واقع به ادعای آنها… به خواندن ادامه دهید ›
زبان خودی و «غیر خودی»
بعضی ها با این تعابیر مشکل دارند. فکر میکنند در هر کشور حتما باید فقط یک زبان خودی باشد، بقیه «غیر خودی» هستند. این را میگویند بجای خریدن کفش طبق اندازه پا، سعی کردن به اینکه پا متناسب با کفشی باشد… به خواندن ادامه دهید ›
بیزیم تورکی – ترکی ما
عباس جوادی زبان ما در سال 1342 صمد بهرنگی نقدی بر «دستور زبان کنونی آذربایجان» عبدالعلی کارنگ نوشت. این اثر مرحوم کارنگ احتمالا اولین دستور زبان ترکی آذری است که در ایران دوران پهلوی چاپ شده بود. در آن نقد… به خواندن ادامه دهید ›
بیماری های زبانی
عباس جوادی – یکی از دوستان تعریف میکرد که یکی از استادان زبان فارسی که سعی داشت برای هر لغتی یک ریشه فارسی پیداکند، میگفته که واژه «ویسکی» در اصل «و سه یکی» بوده، چرا که «سه قسمت آن الکل… به خواندن ادامه دهید ›
لهجه ترکی سلماس
صو در میان کتاب های قدیمی ام باز این نوشته آلمانی آقای منوچهر امیرپور اهرنجانی را با تیتر «لهجه آذربایجانی شاهپور – واجشناسی و ریخت شناسی» یافتم که هر از گاهی نگاهی به فصلی از آن میکنم. حتما خیلی ها… به خواندن ادامه دهید ›
چند نکته در مورد مقام فارسی و ترکی در ایران
در باره مقام زبان مادری مردم غیر فارسی زبان در ایران تصورات رایج اما بی بنیاد بسیاری وجود دارد. اولا خیلی ها نمیدانند که منع تحصيل زبانى جز فارسى چیزی در تاریخ ما نسبتا جدید است. 100 سال پیش چیزی بنام… به خواندن ادامه دهید ›
دنبال الفبا و املای جدید میگردید؟
عباس جوادی – یکی از دوستان خوب و جوان با کمال صمیمیت و دلسوزی پرسیده است: به نظر شما نگارش ترکی (ایرانی) با کدام خط شیواتر و آسانتر است؟ – الف: فارسی-عربی، ب: لاتین. هم این دوست و هم دوستان خوش… به خواندن ادامه دهید ›
کلمات خارجی در فارسی و ترکی
عباس جوادی – اصلا لازم نیست ناراحت شوید که فارسی و یا ترکی که شما بکار میبرید حاوی کلمات و ترکیبات زیادی از زبان های دیگر است. این، چیزی طبیعی هست و بجز زبانهای منزوی در مناطق دور افتاده، تقریبا… به خواندن ادامه دهید ›
آواهای مرکب در ترکی آذری ما
عباس جوادی – توولاماق، ذوق، نوروز… مثلا اینها را در ترکی آذری ایران چطور تلفظ می کنیم؟ معمولا اینطور: towlamaq, zowq, Nowruz. معمولا، یعنی اکثرا و بخصوص بین تحصیلکرده ها. اما اگر کسی بطور روشن اینطور تلقظ کرد، شما می… به خواندن ادامه دهید ›
از شعر به نثر
بنده در کتاب «آذربایجان و زبان آن» که در سال 1367 در کالیفرنیا چاپ شده بود اظهار نگرانی کرده بودم که ترکی آذری ایران بخاطر نبودن تحصیل و تدریس بتدریج تبدیل به «فولکلور» میشود و نمیتواند ازحیطه خانه و محیط… به خواندن ادامه دهید ›
پسوند «-اینجه»
ترکیب های -اینجه، -ونجه (مثلا گئدینجه، گلینجه، آلینجا…) در ترکی ما هم هست در ترکی ترکیه هم، اما اینها دو معنی مختلف دارند. در آذربایجان ایران (حد اقل در تبریز) این پسوند به فعل معنای «تا این کار انجام شود»… به خواندن ادامه دهید ›
جمله های مرکب در ترکی آذری
قبل از همه چیز جملات زیر را بررسی و مقایسه کنیم: (۱) بیلیرسن (کی)، حسن هاردا ایشلیر؟ (۲) حسنین هاردا ایشلدیگینی بیلیرسن می؟ میدانی حسن کجا کار میکند؟ (۱) او کیشی کی گلیر، منیم قارداشیمدیر. (۲) او گلن کیشی منیم… به خواندن ادامه دهید ›
گؤرمک و گؤرماخ
عباس جوادی – ترکی آذری جزو شاخه زبان های ترکی «غربی» و یا «اوغوز» است. ترکی ترکیه و یا ترکمنی هم همینطور. این را میدانیم. یک ویژگی ترکی غربی وجود قاعده «هماهنگی مصوت ها» ( ویا «هماهنگی واکه ای») است… به خواندن ادامه دهید ›
دائره المعارف بزرگ اسلامی به ترکی و یک موضوع
آخر هفته گذشته تالیف 35-مین و آخرین جلد «دائره المعارف اسلامی» ترکی تمام شد و 2000 مولف اکثرا ترک که از سال های 1980 روی آن کار میکنند یک نفس راحتی کشیدند. آنلاین هم اگر بروید میتوانید به همه بیش از… به خواندن ادامه دهید ›
زوال زبان ها چیزی طبیعی است
عباس جوادی – این احتمال وجود دارد که بیش از نصف تقریبا 7000 زبانى که در حال حاضر در دنیا وجود دارد تا سال 2100 از بین برود (1). گروه های مختلفی کوشش میکنند از روند زوال این زبان ها… به خواندن ادامه دهید ›
ادبیات عاشورائی به ترکی آذری
عباس جوادی – اغلب نویسندگان و روشنفکران ما که در باره تاریخ و مسائل زبان و ادبیات ترکی آذری در ایران نوشته اند این نکته را از قلم انداخته اند که چه تا زمان رضا شاه و چه بعد از… به خواندن ادامه دهید ›
زبان و لهجه – ترکی و فارسی
(بخش اول این مقاله در این لینک است: لهجه، گونه و زبان) گونه های «خانواده زبان های ترکی» عباس جوادی – از نظر زبان شناسی میدانیم که بین فارسی، ترکی و عربی فرق های بنیادین و ساختاری وجود دارد که… به خواندن ادامه دهید ›
لهجه، گونه و زبان
مثلا: بلاروسی عباس جوادی – اخیرا در مجلسی صحبت بر سر کشور و مردم بلاروس و زبان بلاروسی بود. «بلاروس» همان کشورکوچکی است بین روسیه، اوکرائین، لهستان، لتونی و لیتوانی که سرزمین کنونی اش ده ها بار بین روسیه و… به خواندن ادامه دهید ›
نفوذ و گسترش ترکی در آناتولی
عباس جوادی – در آناتولی (آناطولی) یعنی بخش آسیائی ترکیه امروز نیز همانند ایران، زبان و ادبیات ترکی اساسا هزار سال پیش همراه با کوچ و اسکان ترکمنان اوغوز (غز) در زمان دولت سلجوقیان نفوذ کرده گسترش یافته است. بعد… به خواندن ادامه دهید ›
مثلث تلفظی تبریز-باکو-استانبول
عباس جوادی – اگر علاقه ای به زبانشناسی کلا و بخصوص موضوعات مربوط به تلفظ ندارید این نوشته را اصلا نخوانید چونکه احتمالا از خواندنش خسته خوهید شد (!) ============================= زمانی که من هنوزبیشتر با کار های علمی و دانشگاهی… به خواندن ادامه دهید ›
زبان ما: ترکی آذربایجان
عباس جوادی – در فیس بوک بحثی در مورد مفاله دیگر من «ترکی آذری ایران» درگرفته بود که اینجا فقط خلاصه اش میکنم. فکر کنم این موضوع که زبان ترکی ما را چگونه بنامیم و یا ما خودمان را بغیر… به خواندن ادامه دهید ›
Türki Meseller تورکی مثللر
Türki Meseller تورکی مثللر چند سال پیش با این نام سایتی باز کردم که مانند یک فرهنگ لغات، ضرب المثل ها و اصطلاحات الفبائی ترکی آذری ایران است. در این سایت برای هر حرف یک «دسته» یا کاتگوری ایجاد شده… به خواندن ادامه دهید ›
شما باید داخل شوید برای نوشتن دیدگاه.